Cuenta que su bautismo profesional fue con un virus en un laboratorio, pero detrás de esta veterinaria hay también una especialista en gestión sanitaria. Cree en la imperiosa necesidad de que veterinarios y médicos trabajen juntos dado que hay enfermedades que afectan a ambos

Cuando uno charla con Ilaria Capua y reflexiona sobre su carrera, cuando la propia Ilaria Capua reflexiona sobre sí misma, se llega a una conclusión extraña y, a la vez, esperanzadora: llevaba toda su vida profesional preparándose para la pandemia que cubrió el cielo en este 2020.
Orgullosa veterinaria, viróloga, investigadora y antaño hasta política en Italia, Capua es la gran experta mundial en gripe aviar y fue la responsable de que todos los datos relacionados con ella fueran de acceso gratuito, un hito de la investigación científica.
Ahora dirige un departamento de medicina veterinaria y salud pública en la Universidad de Florida (Estados Unidos) pero, desde que llegó el coronavirus, es una de las voces científicas más participativas en su país, Italia, uno de los primeros en afrontar la crueldad del virus en Europa. Está cansada de hablar, dice, pero sigue haciéndolo.
El Mundo: España e Italia ya han comenzado la vacunación. Usted ha dicho que será la mayor campaña de vacunación de la Historia.
Ilaria Capua: La ciudadanía no está preparada para lo que viene. Esto no es ir al médico y que te pongan una inyección. Las personas no se hacen una idea real del sistema de distribución que hay detrás o de qué supone el descongelamiento gradual de las dosis, y son de hecho varias dosis. La campaña de vacunación que afrontamos es una máquina mastodóntica que no se imaginan siquiera. Mi preocupación es ésta: si vacunamos a 60 personas, que no es tanto, pero a 30 las vacunamos mal -sería terrible pero puede suceder- estaríamos generando un grave problema. O si tenemos 1.000 personas citadas para vacunarse pero 500 deciden no presentarse, ¿qué hacemos con esas dosis, tenemos otras 500 personas ya listas para vacunarse? El coronavirus sigue circulando, ¿haremos pruebas previas a los nuevos 500? La dosis ya estaba descongelada, ¿la perdemos? La gestión de esta campaña precisa de una organización nunca antes conocida.
En noviembre, en un artículo extenso en Il Corriere della Sera, propuso que utilizáramos cines y teatros y ayudar a un sector cultural muy dañado tras tantos meses de parón. ¿Qué más recomienda?
Propuse usar cines y teatros porque tienen capacidad eléctrica para gestionar el asunto de la congelación y la descongelación, y también porque tienen butacas numeradas, ergo se pueden reservar online y generar distancia de seguridad. Invito a los gobernantes de los países a reflexionar sobre la posibilidad de incluir veterinarios en la campaña porque ellos esto ya lo han hecho antes, han gestionado campañas de vacunación de millones de animales. Detrás de todo esto hay una enorme burocracia, un papeleo que ni se imagina, algo gigante, y los veterinarios saben hacerlo. Italia es de los pocos países del mundo que tiene veterinarios en el ministerio de Sanidad, por cierto. En esta emergenciaellos tienen herramientas para encauzar la máquina.
¿Qué le ha parecido el inicio?
Es una cosa simbólica lo que se ha enseñado pero está bien, es importante porque necesitamos ver que Europa reacciona unida. Yo misma pedí esto en los primeros días de febrero, madre Europa, guíanos en esta enorme situación que nos toca vivir. En una de mis primeras apariciones televisivas dije que el virus sería pandémico, que llegaría a nosotros, que pondría a prueba a los sistemas sanitarios y que lo imprescindible era que no se perdiera la confianza en las instituciones, que es justo lo que ha sucedido.
¿Cómo podrían recuperar la confianza perdida?
Necesitamos líneas de guía, estrategias y manuales de actuación. Lo tragicómico de todo este asunto es que, en las enfermedades animales, todo esto ya está hecho, existen esas guías y esos procedimientos. Se hizo con la fiebre aftosa, con la gripe aviar, con la de los caballos, con la fiebre porcina que asoló Sudamérica. Existen todos los manuales sobre cómo proteger animales, cómo les afectan las enfermedades y de qué manera se transmiten. No lo entiendo, los animales sí y los humanos no. ¡Increíble!
Se compara a menudo a italianos a españoles con los europeos del norte. ¿Sus gobiernos lo han hecho mejor?
Hay gente muy enfadada también en Alemania, no crea que los alemanes están contentos y los españoles y los italianos enfadados. Todo el mundo está enfadado. Si tienes un gobierno que respeta la pandemia suceden ciertas cosas pero si tienes un gobierno que la ignora entonces te suceden otras. Aunque en ambos casos, debido a la polarización extrema en la que vivimos, siempre habrá quien ataque a cualquier gobierno. Quiero decir: lo que sucede no es tanto que en España e Italia se haya ignorado la pandemia sino que estamos pagando el alto precio de la carencia de alfabetización científica en nuestros gobiernos. Pagamos por el nulo conocimiento científico de nuestros gobiernos. La gente no entiende nada.
Hemos tenido casi un año para mejorar esto, ¿ cree que se ha conseguido?
Uno de los países que mejor va es Alemania y resulta que Merkel es física. Lo que no hemos comprendido aún es que la ciencia no se divulga desde los gobiernos, la ciencia debe ir tejida a los gobiernos. Cuando escucho que hay que explicar la ciencia digo no, basta ya, porque cuando un gobierno necesita del conocimiento científico y no lo tiene sucede exactamente lo que nos ha sucedido. Yo defiendo que debe haber un científico especializado en la materia en cada uno de los ministerios porque el otro problema es que vivimos una crisis de lenguaje. Ojalá nos diéramos cuenta por primera vez, seriamente, de la importancia de la interdisciplina.
¿A qué se refiere exactamente, qué disciplinas habrían de cruzarse?
Hay que generar la idea de salud circular, y comprender todo lo que esto puede aportarnos en el futuro. Hay que poner a trabajar en equipo a las personas con las competencias necesarias que sean capaces de trabajar desde enfoques diversos hasta encontrar soluciones distintas a las de siempre y hasta mejores. Lo de siempre se podrá seguir haciendo y esto no significa que ahora todo el mundo deba trabajar de forma interdisciplinar, pero de esto se habla mucho y nunca se hace y ahora es el mejor momento.
¿Qué supone en la práctica su idea de salud circular?
Es una idea muy trabajada en veterinaria desde los años 60 del siglo XX, en aquel momento los veterinarios trataban de transmitir sus conocimientos sobre patología comparada, defendiendo que si algunas enfermedades humanas vienen de los animales entonces hay que estudiarlas todas conjuntamente y entender cuestiones como las áreas de exposición y detectar dónde puede darse un problema para la salud humana y veterinaria. Lo que intento es llevar el concepto más allá: realizar una intersección entre salud animal, salud humana y salud del medio ambiente. Sobre esto aprendí mucho durante mi época como parlamentaria, entendí que, en salud, hay que buscar la convergencia, esto es, la salud de los animales, de las plantas y del medio ambiente deben converger. Lo contrario no tiene sentido y esta pandemia nos lo ha mostrado. Si ya hemos entendido que hay que reinventarse, ¿por qué no empezar por aquí? La salud del homo sapiens está relacionada con todo lo que tiene a su alrededor.
¿En qué punto cree que se encuentra este proceso de entender la salud como un todo?
No sé qué piensan los gobiernos pero lo que sí sé es que la generación Zeta tiene las cosas clarísimas y hay algunas que no va a permitir. Mire, nosotros nos vamos al hoyo pero ellos son los que van a vivir situaciones futuras de modo que debemos preparar el escenario para ellos. La pandemia nos ha dicho esto: organizaos, tenéis que organizaros ya, y en verdad tenemos la mejor herramienta, el big data, para generar esta evolución natural del 2020 que es la salud circular. La única moneda posible para conseguirlo es la transparencia de datos. Debemos cuidar del planeta a través del big data porque nuestros hijos lo están esperando y hemos de comenzar la construcción de la autopista.
¿Tenemos ya los datos suficientes para calibrar la calidad de la gestión sanitaria?
Hace falta tiempo para saber si italianos y españoles lo hemos hecho peor que los demás, aunque yo no lo creo. Sí, somos distintos a los nórdicos, para qué negarlo, y otros estaban más preparados que nosotros también, como los suecos, Pero los números ya han hablado y seguirán hablando, será doloroso pero tenemos la obligación de fijarnos en ellos y de entender a través de ellos. Hemos vivido la emergencia sanitaria mas grave de nuestra historia y es necesario juntar toda la información posible para entenderla. Es cierto que tener la vacuna es una increíble victoria, la ciencia lo ha conseguido en menos de un año pero volvamos a la gripe aviar por un momento... La secuencia estuvo disponible en el mismo tiempo en que se expandía, es decir, la inversión en intersección dio sus beneficios porque, de lo contrario, ahora habrían existido circunstancias que no hubiéramos podido comprender, porque de las pandemias se necesita aprender y con la gripe aviar entendimos la importancia de la transparencia de los datos.
¿Cómo cree que se han manejado los datos entre la profesión periodística?
Muy mal, por desgracia. Los medios de comunicación lo han hecho fatal, han permitido y publicado cosas que no debían publicarse, han dado pábulo a personas que no lo merecían, que ni siquiera debían hablar públicamente, no ha habido el necesario fact checking, no es que se haya hecho mal es que no se ha hecho pero por encima de todo, en este momento debo decir que yo misma creo haberme equivocado, y me disgusta profundamente. Creo que no he hecho bien mi trabajo, pensaba que sabía transmitir, que era una buena comunicadora, pero tal vez me estaba equivocando.
¿Piensa dejar de hacerlo?
En eso estoy pensando estas últimas semanas. De la nueva cepa inglesa del coronavirus, por ejemplo, no he dicho ni una palabra. Estoy sopesando si debo dar un paso atrás en mi tarea divulgativa porque aunque me dicen que los mensajes que doy son útiles -que son correctos lo sé porque es mi trabajo-, y quienes me siguen muestran gratitud he visto con estupor que se publicaban un par de artículos, con sondeos detrás, aunque no sé si eran válidos, en los que no me encuentro donde creía estar y eso significa que no hago bien mi trabajo. Me he empeñado pero el resultado en la opinión pública según estos artículos -que sean mentira no importa, porque ya se han publicado- dice lo contrario.
¿Qué cree haber hecho mal?
El tiempo televisivo acorta el alcance del mensaje y no llegas a desarrollar argumentos organizados ni profundos. De forma que uno acabo generando confusión tras confusión entre la ciudadanía y personas con buena fe, que creen que comunican bien, pues en realidad no lo están haciendo. No voy a decir nada más, no voy a tuitear tampoco, creo que únicamente escribiré.
¿Tuvo dudas en febrero?
No. Hacía años que reflexionaba sobre la posibilidad de que surgiera un virus pandémico, Tras tanto tiempo uno se acaba sintiendo preparado para hablar, cuando mucho no lo estaban. La gripe aviar supuso un punto de inflexión en la historia de las pandemias porque los grupos de investigación comenzaron a compartir información sobre enfermedades de animales y de humanos. Ahí jugó un papel clave también mi grupo de trabajo de entonces en Padua. Se comenzó a tener en cuenta la relación entre los animales y los virus pandémicos a partir de entonces porque la gripe aviar fue preocupante, tenía capacidad para dar la vuelta al mundo y además era virulento, no demasiado contagioso pero virulento. Era el inicio de 2000 y, ¿qué hicieron las autoridades y los gobiernos del mundo? Preparar un sistema de protección mundial frente la gripe aviar y se consiguió que no sucediera una pandemia.
¿Por qué ha sucedido ahora?
Hagamos memoria, en 2009 llegó la gripe porcina, peligrosa y altamente contagiosa, un virus similar al de la gripe española pero las personas de 60 años aún tenían anticuerpos que eran hijos de la gripe española, de modo que teníamos una población frágil que, milagro, estaba protegida. Y así fue como tuvimos una pandemia soft. Mientras, al mismo tiempo, afrontamos el SARS, luego el MERS, luego el Zika, después el Ébola, y mantuvimos la situación controlada.Las autoridades consideraron que si la porcina se frenó, y la gripe aviar también, entonces, ¿para qué tanta investigación? Pues la quitamos, decidieron. Pero es que la victoria de la lucha contra una pandemia es precisamente que la pandemia no llegue a darse...

Ilaria Capua: "España paga el alto precio del nulo conocimiento científico de su gobierno"

La experta mundial en gripe aviar Ilaria Capua cree que la pandemia confirma la necesidad de que veterinarios y médicos trabajen juntos 

Ilaria Capua is an Italian vet and a specialist in health management. She believes that there's an urgent need for vets and doctors to work together, especially in the pandemic, as there are diseases that affect both humans and animals.

When one talks to Ilaria Capua and reflects on her career – and when she herself reflects on her accomplishments – one comes to a conclusion that is at once strange and hopeful: she has spent her entire professional life preparing for the pandemic that cast a great shadow over 2020.
Proud vet, virologist, researcher and formerly even politician in Italy, Capua is a great world expert on avian flu and was responsible for making all the data related to it freely available, a milestone in scientific research.
She now heads the One Health Center of Excellence, a department of veterinary medicine and public health at the University of Florida, but since the arrival of the coronavirus, she has been one of the most active scientific voices in Italy. Her home country was one of the first to face the cruelty of the virus in Europe. She is tired of talking, she says, but she continues to do so.
El Mundo: Spain and Italy have already begun their vaccination operations. You have said that it will be the biggest vaccination campaign in history.
Ilaria Capua: People are not prepared for what is to come. This is not simply a case of going to the doctor and getting an injection. People don't have a real understanding of the distribution system behind it all, or what the regulation of the temperature of the doses means. The vaccination campaign we are faced with is a mammoth machine that is beyond people's imagination. My concern is this: if we vaccinate 60 people, which is not very many, but 30 people are badly vaccinated (something that would be terrible but could happen), we would be creating a serious problem. Or if we call up 1,000 people to be vaccinated but 500 decide not to show up, what do we do with those doses, do we have another 500 people ready to be vaccinated? The coronavirus is still circulating, so will we pre-test the new 500? The dose will already be defrosted, so do we lose it? The management of this campaign requires an unprecedented level of organisation.
In a lengthy article in Il Corriere della Sera in November, you proposed the usage of cinemas and theatres in order to help the cultural sector which has been badly damaged after so many months of inactivity. What else do you recommend?
I proposed to use cinemas and theatres because they have the electrical capacity to handle the issue of freezing and thawing, and also because they have numbered seats, therefore they can be booked online and preserve safe distances. I invite the governments of the countries to reflect on the possibility of including vets in the campaign because they have done this kind of operation before: they have managed vaccination campaigns for millions of animals. The bureaucracy behind all of this is enormous, paperwork like you can't even imagine, &nbsp;something colossal, and vets know how to do it. Italy is one of the few countries in the world that has vets in the Ministry of Health, by the way. In this emergency, they have the tools to run the machine.
What did you think of the start of the campaign?
We've only had a sneak peek, but it's good and it's important because we need to see Europe reacting in a united way. I called for this in the first days of February: Mother Europe, guide us through the enormous situation that we are facing! In one of my first television appearances, I said that the virus would lead to a pandemic, that it would reach us, that it would test the health systems and that the essential thing was not to lose confidence in the institutions, which is exactly what has happened.
How can we regain this lost confidence?
We need guidelines, strategies and manuals of action. The tragicomic aspect of this whole issue is that when it comes to animal diseases, all this is already in place: there are already these guidelines and procedures. It was done with foot and mouth disease, with avian flu, with horse flu, with the swine flu that struck South America. Manuals on how to protect animals, how diseases affect them, and how they are transmitted, all exist. I don't understand it, for animals they're there and for humans they're not. Unbelievable!
Italians and Spaniards are often compared to northern Europeans. Have those governments done better?
There are very angry people in Germany too, don't think that the Germans are happy and the Spanish and Italians are angry. Everyone is angry. If you have a government that respects the pandemic then certain things happen, and if you have a government that ignores it then other things happen. But in both cases, because of the extremely polarised society in which we live, there will always be someone ready to attack any government. My point is not that Spain and Italy have ignored the pandemic, but that we are paying a high price for the lack of scientific education in our governments. We are paying for the lack of scientific knowledge in our governments. People don't understand anything.
We have had almost a year to improve on this, do you think this has been achieved?
One of the countries that is doing best is Germany and it turns out that Merkel is a physicist. The thing we have not yet understood is that science is not something to simply disseminate from governments, science must be woven into them. When I hear that science needs to be explained I say no, that's enough. When a government needs scientific knowledge and does not have it, we end up exactly where we are today. I support the idea that there should be a specialist scientist in each of the ministries because the other problem is that we are experiencing a language crisis. I wish we would come to seriously recognise for the first time the importance of interdisciplinarity.
What exactly do you mean, what disciplines should be interwoven?
We have to foster the idea of circular health, and come to an understanding of all that this can offer us in the future. We need to hire people with the necessary skills to work together in teams, able to work with different approaches to find different and better solutions. We can continue to do what we have always done – this doesn't mean that now everyone has to work in an interdisciplinary way – but there is a lot of talk about this, yet it never gets done and now is the best time.
In practice, what does your idea of circular health mean?
It is an idea that has been worked on a lot in veterinary medicine since the 60s. At that time, vets were trying to spread their knowledge about comparative pathology, arguing that if some human diseases come from animals then they should all be studied together. This means understanding issues such as areas of exposure and detecting where there may be a problem for human and animal health. My aim is to take this concept further, to create an intersection between animal, human and environmental health. I learned a lot about this during my time as a member of parliament (2013-2016). I realised that, when it comes to health, convergence must be sought, meaning that the health of animals, plants and the environment must converge. The opposite does not make sense and this pandemic has shown us that. If we have come to the conclusion that we must reinvent ourselves, why don't we start here? Homo sapiens' health is related to everything around them.
Where do you think we are in the process of understanding health as a whole?
I don't know what governments think, but what I do know is that Gen Z sees things very clearly and there are some things it won't allow. Listen, we are going to be gone, but they are the ones who are going to live through these future situations, so we must set the stage for them. The pandemic has told us to get organised – fast. And we really do have the best tool – big data – to bring about what should naturally emerge out of 2020: circular health. The only possible currency with which to achieve this is data transparency. We must take care of the planet by using big data. Our children are expecting this, so we must be prepared.
Do we already have enough data to measure the quality of health management?
It will take time to know if we Italians and Spaniards have done worse than others, although I don't think so. Yes, we are different from the Nordic countries, why deny it, and others, such as the Swedes, were more prepared than we were. But the numbers have already spoken and will continue to speak, it will be painful but we have an obligation to look at them and gain an understanding through them. We have lived through the most serious health emergency in our history and it is necessary to gather as much information as possible to understand it. It is true that having the vaccine is an incredible victory, science has achieved it in less than a year, but let's go back to consider avian flu for a moment: the sequence was available at the same time as avian flu was spreading. In other words, investing at the intersection paid off because, without it, there would have been circumstances that we wouldn't have been able to understand. We need to take learning from pandemics, and with avian flu we understood the importance of data transparency.
How do you think data has been handled among those in the journalistic profession?
Very badly, unfortunately. The media have done a terrible job: they have permitted and published things that should not have been published, they have provided fuel to people who did not merit it, people who should not even be speaking publicly. The necessary fact-checking has not been happening – it is not that it has been done badly, it has simply not been done. But above all, I must say at this point that I think I have been wrong, and this disturbs me deeply. I don't think that I've done my job well – I thought that I knew how to share ideas, that I was a good communicator, but perhaps I was mistaken.
Do you intend to stop doing such communication?
I have been thinking about this for the last few weeks. For example, I haven't said a word about the new British strain of the coronavirus. I am weighing up whether or not I should take a step back from my mission to inform because although I am told that the messages I give are useful – and I know that they are correct since it's my job – and those who follow me are grateful, I have also been shocked to see a few articles featuring public polls in which I am not positioned where I thought I would be and, though I can't be sure that they are accurate, this means that I am not doing my job well. I have tried hard, but according to these articles, public opinion says differently. If they aren't true, it doesn't matter since they have already been published.
What do you think you have done wrong?
Television time reduces the scope of the message, and you don't get to develop organised and deep arguments. So you end up generating much confusion among the public and people of good faith, who think they are communicating well but, in reality, they aren't. I'm not going to talk anymore. I'm not going to tweet either. I think I'll just write.
Did you have doubts in February?
No. I had been thinking for years about the possibility of a viral pandemic, and after so much time, I ended up feeling ready to talk when most others were not. Avian flu was a turning point in the history of pandemics because research groups began to share information about animal and human diseases. My working group at the time in Padua also played a key role there. The relationship between animals and pandemic viruses started to be taken into account because avian flu was worrying. It had the capacity to be transmitted around the world, and it was also virulent, not overly contagious, but virulent. It was the start of 2000, and what did the authorities and governments of the world do? They prepared a system of global protection against avian flu and ensured that a pandemic didn't happen.
Why has it happened now?
Let's remember, in 2009 the dangerous and highly contagious swine flu arrived, a virus similar to the Spanish flu. However, the 60-year-olds still had antibodies because they were children at the time of the Spanish flu. Miraculously, we therefore had a fragile population that was protected. And that's why we had a "soft" pandemic. Since then, we have dealt with SARS, then MERS, then Zika, then Ebola, and kept the situation under control each time. Governments began asking themselves why they were doing so much research and decided to remove it. But victory in the fight against a pandemic is precisely that the pandemic never happens ...

Ilaria Capua: "Spain is Paying a High Price for its Government's Lack of Scientific Knowledge"

For Ilaria Capua, a world expert on avian flu, the pandemic confirms the need for vets and doctors to work together 

Η Ιλάρια Κάπουα είναι Ιταλίδα κτηνίατρος και ειδικός στη διαχείριση της υγείας. Πιστεύει ότι υπάρχει επείγουσα ανάγκη για συνεργασία κτηνιάτρων και γιατρών, ειδικά στην πανδημία, καθώς υπάρχουν ασθένειες που επηρεάζουν τόσο τον άνθρωπο όσο και τα ζώα.

Ιλάρια Κάπουα: «Η Ισπανία πληρώνει ακριβά την έλλειψη επιστημονικών γνώσεων της κυβέρνησης της»

Για την παγκοσμίου φήμης ειδική στη γρίπη των πτηνών Ιλάρια Κάπουα, η πανδημία αποκαλύπτει την ανάγκη για συνεργασία κτηνιάτρων και γιατρών

Ilaria Capua jest włoskim weterynarzem i specjalistą w dziedzinie zarządzania zdrowiem. Zauważa pilną potrzebę współpracy między weterynarzami i lekarzami, zwłaszcza w czasie pandemii, jako że niektóre choroby dotykają zarówno ludzi, jak i zwierzęta.

Kiedy rozmawia się z Ilarią Capuą i zastanawia się nad jej karierą - i kiedy sama zastanawia się nad swoimi osiągnięciami - dochodzi się do wniosku, który jednocześnie jest dziwny i optymistyczny: całe życie zawodowe spędziła przygotowując się do pandemii, która rzuciła cień na rok 2020.
Ilaria Capua, dumna weterynarz, wirusolog, badaczka, a wcześniej nawet włoska polityk, jest jedną z czołowych światowych ekspertek w dziedzinie ptasiej grypy. Dzięki niej wszystkie dane dotyczące ptasiej grypy zostały bezpłatnie udostępnione, co jest przełomowe dla badań naukowych.
Obecnie kieruje One Health Center of Excellence, wydziałem medycyny weterynaryjnej i zdrowia publicznego na Uniwersytecie Florydy, ale od czasu pojawienia się koronawirusa, jest jednym z najbardziej aktywnych w mediach naukowców we Włoszech. Jej kraj ojczysty był jednym z pierwszych w Europie, które spotkały się z okrucieństwem wirusa. Mówi, że jest zmęczona wypowiadaniem się w mediach, ale nadal to robi.
El Mundo: Hiszpania i Włochy rozpoczęły już działania w zakresie szczepień. Powiedziała pani, że będzie to największa kampania szczepień w historii.
Ilaria Capua: Społeczeństwo nie jest przygotowane na to, co ma nadejść. Nie chodzi o zwykłą wizytę u lekarza, w celu otrzymania otrzymania zastrzyku. Ludzie nie mają prawdziwego pojęcia o systemie dystrybucji, ani o tym, co oznacza regulacja temperatury dawek. Kampania szczepień, z którą mamy do czynienia, jest golemem, którego nie są w stanie sobie wyobrazić. Moje obawy są więc następujące: jeśli zaszczepimy 60 osób, czyli niezbyt wiele, ale 30 osób zostanie źle zaszczepionych (coś, co byłoby straszne, ale mogłoby się zdarzyć), stworzymy poważny problem. Albo jeśli wezwiemy 1000 osób do szczepienia, ale 500 zdecyduje się nie przyjść, co zrobimy z tymi dawkami, czy mamy kolejne 500 osób gotowych do szczepienia? Koronawirus nadal krąży, więc czy wstępnie przetestowalibyśmy dodatkowe 500 osób? Dawka zostanie już odmrożona, więc czy chcemy ją stracić? Zarządzanie tą kampanią wymaga organizacji ma bezprecedensowym poziomie.
W obszernym artykule opublikowanym w listopadzie w "Il Corriere della Sera", zaproponowała pani użycie kin i teatrów, aby pomóc sektorowi kultury, który został poważnie uszkodzony po tylu miesiącach bezczynności. Jakie inne rozwiązania może pani zaproponować?
Zaproponowałam, aby wykorzystać kina i teatry, ponieważ mają zdolność elektryczną do obsługi zamrażania i rozmrażania, a także dlatego, że mają numerowane siedzenia, dzięki czemu można je rezerwować online i zachować bezpieczne odległości. Zachęcam rządy państw do zastanowienia się nad możliwością włączenia do kampanii weterynarzy, ponieważ już wcześniej prowadzili tego rodzaju działania: zarządzali kampaniami szczepień milionów zwierząt. Biurokracja kryjąca się za tym wszystkim jest ogromna, papierkowa robota, jakiej nawet nie można sobie wyobrazić, coś kolosalnego, a weterynarze wiedzą jak to zrobić. Nawiasem mówiąc, Włochy są jednym z niewielu krajów na świecie, w których weterynarze podlegają Ministerstwu Zdrowia. W tym nagłym wypadku, mają narzędzia do uruchomienia maszyny.
Jak ocenia pani początek kampanii?
To tylko przedsmak, ale to pożyteczne i ważne, ponieważ reakcja Europy musi być jednolita. Wezwałam do tego w pierwszych dniach lutego: Matko Europo, prowadź nas przez ten wyjątkowy stan, z którym mamy do czynienia! W jednym z moich pierwszych wystąpień w telewizji powiedziałam, że wirus doprowadzi do pandemii, że do nas dotrze, że przetestuje systemy opieki zdrowotnej i że najważniejsze jest, aby nie stracić zaufania do instytucji. Właśnie to się stało.
Jak możemy odzyskać utracone zaufanie?
Potrzebujemy wytycznych, strategii i podręczników działania. Tragikomiczny aspekt tej całej sprawy polega na tym, że jeśli chodzi o choroby zwierząt, to wytyczne i procedury już zostały wypracowane. Zrobiono to w przypadku pryszczycy, ptasiej grypy, końskiej grypy, świńskiej grypy, która uderzyła w Amerykę Południową. Mamy podręczniki, jak chronić zwierzęta, jak choroby na nie wpływają i jak są przenoszone. Nie rozumiem tego, udało się to w przypadku chorób zwierzęcych, a ludzkich nie. Niewiarygodne!
Włosi i Hiszpanie są często porównywani do północnych Europejczyków. Czy te rządy poradziły sobie lepiej?
W Niemczech też są wściekli obywatele, nie myślcie, że Niemcy są szczęśliwi, a Hiszpanie i Włosi wkurzeni. Wszyscy się wkurzyli. Jeśli &nbsp;rząd twojego kraju szanuje zagrożenie związane z pandemią, to pewne rozwiązania są wdrażane, a jeśli twój rząd ją ignoruje, to inne rzeczy się zdarzają. Ale w obu przypadkach, ze względu na skrajnie spolaryzowane społeczeństwo, w którym żyjemy, zawsze znajdzie się ktoś gotowy zaatakować każdy rząd. Nie chodzi mi o to, że Hiszpania i Włochy zignorowały pandemię, ale że płacimy wysoką cenę za brak edukacji naukowej naszych rządów. Ludzie nic nie rozumieją.
Mieliśmy prawie rok na poprawę w tej kwestii, czy uważa pani, że udało się to osiągnąć?
Jednym z krajów, który robi to najlepiej, są Niemcy. Czy to przypadek, że Merkel jest fizykiem? Dotychczas nie zrozumieliśmy, że nauka nie jest czymś, co można oddzielić od rządów, nauka musi być w nie wpleciona. Kiedy słyszę, że fakty naukowe powinny być wyjaśniane, mówię dość. Kiedy rząd potrzebuje wiedzy naukowej, a jej nie posiada, kończymy dokładnie tam, gdzie jesteśmy dzisiaj. Popieram pomysł, aby w każdym z ministerstw znalazł się specjalistyczny naukowiec, ponieważ drugi problem polega na tym, że doświadczamy kryzysu językowego. Chciałbym, abyśmy po raz pierwszy poważnie uznali znaczenie interdyscyplinarności.
Co dokładnie ma pani na myśli, jakie dyscypliny powinny się przeplatać?
Musimy wspierać ideę obiegowej ochrony zdrowia [ang. circular health - red.] i zrozumieć to wszystko, co może nam zaoferować w przyszłości. Musimy zatrudnić osoby posiadające umiejętności niezbędne do pracy zespołowej, zdolne do pracy z różnymi podejściami w celu znalezienia różnych i lepszych rozwiązań. Możemy nadal robić to, co zawsze robiliśmy - i nie oznacza to, że teraz każdy musi pracować interdyscyplinarnie - ale dużo się o tym mówi. Nigdy się tego nie robi, a teraz jest na to najlepszy czas.
W praktyce, co oznacza pańska koncepcja obiegowej ochrony zdrowia?
Jest to pomysł, nad którym od lat 60. w medycynie weterynaryjnej dużo się pracuje. W tym czasie weterynarze starali się przekazać swoją wiedzę na temat patologii porównawczej, argumentując, że jeśli niektóre choroby ludzkie pochodzą od zwierząt, to wszystkie powinny być badane razem. Oznacza to zrozumienie takich kwestii, jak obszary narażenia i wykrywanie, gdzie może istnieć problem dla zdrowia ludzi i zwierząt. Moim celem jest rozwinięcie tej koncepcji, skrzyżowanie zdrowia zwierząt, ludzi i środowiska naturalnego. Wiele się o tym dowiedziałam podczas mojej kadencji w parlamencie (2013-2016). Zdałam sobie sprawę, że jeśli chodzi o zdrowie, należy dążyć do zbieżności, co oznacza, że zdrowie zwierząt, roślin i środowiska naturalnego musi być traktowane, jako homogeniczne zjawisko. Przeciwne podejście jest bezsensowne; pokazała nam to obecna pandemia. Jeżeli doszliśmy do wniosku, że musimy dokonać znaczących zmian, to dlaczego nie zaczniemy tu i teraz? Zdrowie homo sapiens jest związane ze wszystkim, co go otacza.
Jak pani myśli, jak pozycjonujemy się wobec rozumienia zdrowia jako całości?
Nie wiem, co myślą rządy, ale wiem, że generacja Z widzi rzeczywistość bardzo wyraźnie i na pewne rzeczy nie pozwoli. Słuchajcie, nas już nie będzie, ale to oni będą musieli stawić czoła przyszłym wydarzeniom, więc musimy przygotować dla nich teren. Pandemia kazała nam się szybko zorganizować. I naprawdę mamy najlepsze narzędzie - big data - aby wygenerować to, co naturalnie powinno pojawić się po roku 2020: obiegową ochronę zdrowia. Jedyną możliwą walutą, dzięki której można to osiągnąć, jest przejrzystość danych. Musimy dbać o naszą planetę, wykorzystując duże ilości danych. Nasze dzieci tego oczekują, więc musimy być przygotowani.
Czy mamy już wystarczająco dużo danych, aby zmierzyć jakość zarządzania zdrowiem?
Potrzeba czasu, aby dowiedzieć się, czy my, Włosi i Hiszpanie, poradziliśmy sobie gorzej niż inni, choć nie sądzę. Tak, różnimy się od krajów nordyckich, nie ma po co temu zaprzeczać, a inni, jak na przykład Szwedzi, byli od nas lepiej przygotowani. Ale liczby już mówią same za siebie, nadal tak będzie i będzie to bolesne. Mamy obowiązek się im przyjrzeć i przez nie zyskać zrozumienie. Przeżyliśmy najpoważniejszy kryzys zdrowotny w naszej historii i musimy zebrać jak najwięcej informacji, aby go zrozumieć. To prawda, że posiadanie szczepionki jest niesamowitym zwycięstwem, nauka osiągnęła je w niecały rok, ale wróćmy na chwilę do ptasiej grypy: sekwencja wirusa była dostępna w tym samym czasie, w którym ptasia grypa się rozprzestrzeniała. Innymi słowy, inwestowanie krzyżowe opłaciło się, ponieważ bez niego nie bylibyśmy w stanie zrozumieć niektórych okoliczności. Musimy wyciągnąć wnioski z pandemii, a w przypadku ptasiej grypy zrozumieliśmy znaczenie przejrzystości danych.
Jak ocenia pani sposób, w jaki dziennikarze postępują z danymi?
Bardzo źle, niestety. Media wykonały okropną robotę: pozwoliły na publikacje, które nigdy nie powinny były ujrzeć światła dziennego. Wzmocniły osoby, które na to nie zasłużyły, osoby, które nawet nie powinny wypowiadać się publicznie. Nie przeprowadzono niezbędnej kontroli faktów - nie chodzi o to, że zrobiono to źle, po prostu tego nie zrobiono. Ale przede wszystkim muszę powiedzieć w tym momencie, że chyba się myliłam, a to mnie niepokoi. Nie sądzę, że dobrze wykonałam swoją pracę - myślałam, że wiem, jak się dzielić pomysłami, że byłam dobra w przekazywaniu informacji, ale może się myliłam.
Zamierza pani przestać się wypowiadać?
Myślałam o tym przez ostatnie kilka tygodni. Na przykład, nie powiedziałam ani słowa o nowej brytyjskiej mutacji koronaawirusa. Zastanawiam się, czy nie powinnam zrobić kroku wstecz w kwestii informowania. Mimo że dowiaduję się, że moje wypowiedzi są pożyteczne - i wiem, że są prawidłowe, ponieważ to moja praca - a ci, którzy obserwują moją działalność, są mi wdzięczni, ze zdumieniem odkryłam kilka artykułów, w których znalazły się ankiety, gdzie nie jestem tam, gdzie myślałam, że się znajdę, a to oznacza, że nie wykonuję dobrze swojej pracy. Bardzo się starałam, ale zgodnie z tymi artykułami opinia publiczna mówi co innego. Jeśli nie są one prawdziwe, to nie ma to znaczenia, ponieważ zostały już opublikowane.
Na czym polegał pani błąd?
Czas antenowy zmniejsza zakres przekazu, a ty nie przedstawiasz dobrze ustrukturyzowanej i dogłębnej argumentacji. Więc w końcu generujesz wiele zamieszania wśród społeczeństwa i ludzi dobrej woli, którzy myślą, że komunikują się dobrze, ale w rzeczywistości tak nie jest. Nie zamierzam już więcej się wypowiadać. Nie zamierzam też tweetować. Chyba po prostu będę pisać.
Miała pani wątpliwości w lutym?
Nie. Od lat myślałam o możliwości wybuchu pandemii wirusowej, a po tylu latach czułam się gotowa do rozmowy, gdy większość innych nie była. Ptasia grypa była punktem zwrotnym w historii pandemii, ponieważ grupy badawcze zaczęły dzielić się informacjami na temat chorób zwierzęcych i ludzkich. Moja grupa robocza w tym czasie w Padwie również odegrała kluczową rolę. Związek między zwierzętami a wirusami pandemicznymi zaczął być brany pod uwagę, ponieważ ptasia grypa była niepokojąca. Miała ona zdolność do przenoszenia się na całym świecie i była również zakaźliwa, nie przesadnie, ale aktywna. Był to początek lat 2000, a co zrobiły władze i rządy świata? Przygotowały system globalnej ochrony przed ptasią grypą i zadbały o to, aby nie doszło do pandemii.
Dlaczego stało się to teraz?
Pamiętajmy, że w 2009 roku pojawiła się niebezpieczna i wysoce zaraźliwa świńska grypa, wirus podobny do grypy hiszpańskiej. Jednak 60-latkowie nadal mieli przeciwciała, ponieważ w czasach hiszpańskiej grypy byli dziećmi. Cudem było więc to, że mieliśmy populację wysokiego ryzyka, która była chroniona. I właśnie dlatego mieliśmy "miękką" pandemię. Od tego czasu mieliśmy do czynienia z SARS, MERS, wirusem Zika i Ebolą, i za każdym razem utrzymywaliśmy sytuację pod kontrolą. Rządy zaczęły zadawać sobie pytanie, dlaczego przeprowadzają tak dużo badań i postanowiły z nich zrezygnować. Ale zwycięstwem w walce z pandemią jest właśnie to, że pandemia nigdy nie następuje...

Ilaria Capua: Hiszpania płaci wysoką cenę za braki w wiedzy naukowej swojego rządu

Dla Ilarii Capui, światowej ekspertki w dziedzinie ptasiej grypy, pandemia potwierdza potrzebę współpracy lekarzy i weterynarzy. 

Ilaria Capua est vétérinaire italienne et spécialiste de la gestion sanitaire. Elle estime urgent pour les vétérinaires et les médecins de travailler ensemble, en particulier dans le cadre de la pandémie, car il existe des maladies qui touchent à la fois les humains et les animaux.

En écoutant Ilaria Capua et en se penchant sur sa carrière, on parvient à la conclusion à la fois étrange et porteuse d'espoir que cette vétérinaire italienne a passé toute sa vie professionnelle à se préparer à la pandémie, cette grande ombre posée sur 2020.
Par ailleurs virologue, chercheuse et même ancienne députée italienne, Mme Capua est une grande experte mondiale de la grippe aviaire et a été chargée de mettre gratuitement à disposition toutes les données sur le sujet, posant un jalon dans la recherche scientifique.
Elle dirige aujourd'hui le One Health Center of Excellence, un département de médecine vétérinaire et de santé publique de l'université de Floride, aux États-Unis. Mais, depuis l'arrivée du nouveau coronavirus, elle est surtout l'une des voix scientifiques les plus actives en Italie. Son pays d'origine a été l'un des premiers à faire face à la violence du virus en Europe. Elle se dit fatiguée de parler, mais ne cesse néanmoins pas de le faire.
El Mundo : l'Espagne et l'Italie ont déjà commencé les vaccinations. Selon vous, ce sera la plus grande campagne de vaccination de l'histoire...
Ilaria Capua : Les gens ne sont pas préparés à ce qui va arriver. Il ne s'agit pas simplement d'aller chez le médecin et de se faire faire une injection. Ils ne comprennent pas vraiment le système de distribution que cela implique, ni ce que signifie la régulation de la température des doses. La campagne de vaccination à laquelle nous sommes confrontés est une machine gigantesque qui dépasse l'imagination. Ma préoccupation est la suivante : si nous vaccinons 60 personnes, ce qui n'est pas beaucoup, mais que 30 personnes sont mal vaccinées (ce qui serait terrible mais pourrait arriver), nous créerions un grave problème. Ou si nous appelons 1 000 personnes à se faire vacciner mais que 500 décident de ne pas se présenter, que faisons-nous de ces doses, avons-nous 500 autres personnes prêtes à se faire vacciner ? Le coronavirus est toujours en circulation, alors allons-nous faire des tests préliminaires sur les 500 nouvelles personnes ? La dose sera déjà décongelée, alors la perdons-nous ? La gestion de cette campagne exige un niveau d'organisation sans précédent.
Dans un long article paru dans Il Corriere della Sera en novembre, vous avez proposé l'usage des cinémas et des théâtres afin d'aider le secteur culturel qui a été gravement affecté après tant de mois d'inactivité. Que recommandez-vous d'autre ?
J'ai proposé d'utiliser les cinémas et les théâtres parce qu'ils ont la capacité électrique nécessaire pour traiter la question du gel et du dégel, et aussi parce qu'ils ont des sièges numérotés, donc ils peuvent être réservés en ligne et permettre le respect des distances de sécurité. J'invite les gouvernements à réfléchir à la possibilité d'inclure les vétérinaires dans la campagne car ils ont déjà fait ce genre d'opération auparavant : ils ont géré des campagnes de vaccination pour des millions d'animaux. La bureaucratie derrière tout cela est énorme, une paperasserie comme vous ne pouvez même pas l'imaginer, quelque chose de colossal, et les vétérinaires savent comment s'y prendre. L'Italie est d'ailleurs l'un des rares pays au monde à avoir des vétérinaires au sein du ministère de la Santé. Dans cette situation d'urgence, ils ont les outils nécessaires pour faire fonctionner la machine.
Que pensez-vous du lancement de la campagne ?
Nous n'avons eu qu'un aperçu, mais c'est bien et c'est important parce que nous devons voir l'Europe réagir de manière unie. C'est ce que j'ai demandé dès les premiers jours de février : Mère Europe, guide-nous à travers cette énorme situation à laquelle nous sommes confrontés ! Lors d'une de mes premières apparitions à la télévision, j'ai dit que le virus allait entraîner une pandémie, qu'il allait nous atteindre, qu'il allait mettre à l'épreuve les systèmes de santé et que l'essentiel était de ne pas perdre confiance dans les institutions, ce qui est exactement ce qui s'est passé.
Comment pouvons-nous regagner la confiance perdue ?
Nous avons besoin de lignes directrices, de stratégies et de manuels d'action. L'aspect tragicomique de toute cette question est que lorsqu'il s'agit de maladies animales, tout cela est déjà en place : il existe déjà des lignes directrices et des procédures. Cela a été fait avec la fièvre aphteuse, avec la grippe aviaire, avec la grippe équine et avec la grippe porcine qui a frappé l'Amérique du Sud. Il existe des manuels sur la manière de protéger les animaux, sur la façon dont les maladies les affectent et sur la façon dont elles sont transmises. Je ne comprends pas qu'ils existent pour les animaux et qu'ils n'existent pas pour les humains. Incroyable !
Les Italiens et les Espagnols sont souvent comparés aux Européens du Nord. Ces gouvernements ont-ils fait mieux ?
Il y a aussi des gens très en colère en Allemagne. Ne pensez pas que les Allemands soient heureux et que les Espagnols et les Italiens soient en colère. Tout le monde est en colère. Si vous avez un gouvernement qui prend au sérieux la pandémie, certaines choses se produisent, et si vous avez un gouvernement qui l'ignore, d'autres choses se produisent. Mais dans les deux cas, en raison de la société extrêmement polarisée dans laquelle nous vivons, il y aura toujours quelqu'un prêt à attaquer un gouvernement. Je ne dis pas que l'Espagne et l'Italie ont ignoré la pandémie, mais que nous payons un prix élevé pour le manque d'éducation scientifique et de connaissances scientifiques au sein de nos gouvernements. Les gens ne comprennent rien.
Nous avons eu presque un an pour améliorer la situation, pensez-vous que l'on y soit arrivé ?
L'un des pays qui s'en sort le mieux est l'Allemagne et il s'avère qu'Angela Merkel est physicienne. Ce que nous n'avons pas encore compris, c'est que la science n'est pas quelque chose que les gouvernements doivent se contenter de diffuser, ils doivent aussi l'intégrer. Quand j'entends que la science doit être expliquée, je dis non, cela suffit. Lorsqu'un gouvernement a besoin de connaissances scientifiques et ne les possède pas, nous nous retrouvons exactement là où nous sommes aujourd'hui. Je soutiens l'idée qu'il devrait y avoir un scientifique spécialisé dans chacun des ministères parce que l'autre problème est que nous vivons une crise du langage. J'aimerais que nous en arrivions à reconnaître sérieusement, pour la première fois, l'importance de l'interdisciplinarité.
Que voulez-vous dire exactement, quelles disciplines devraient être introduites ?
Nous devons encourager l'idée de la santé circulaire et comprendre tout ce que cela peut nous apporter à l'avenir. Nous devons engager des personnes ayant les compétences nécessaires pour travailler en équipe, capables de travailler avec différentes approches pour trouver des solutions différentes et meilleures. Cela ne veut pas dire que tout le monde doit maintenant travailler de manière interdisciplinaire. Nous pouvons continuer à faire ce que nous avons toujours fait, mais on parle beaucoup d'interdisciplinarité et rien n'est jamais mis en œuvre. Actuellement, c'est le meilleur moment pour le faire.
En pratique, que signifie votre idée de santé circulaire ?
C'est une idée qui a été beaucoup travaillée en médecine vétérinaire depuis les années 60. À l'époque, les vétérinaires essayaient de transmettre leurs connaissances en pathologie comparative, arguant du fait que si certaines maladies humaines proviennent d'animaux, elles devraient être étudiées toutes ensemble. Cela signifie comprendre des enjeux tels que les zones d'exposition et la détection des endroits où il peut y avoir un problème pour la santé humaine et animale. Mon objectif est d'approfondir ce concept, de créer une intersection entre la santé animale, la santé humaine et la santé environnementale. J'ai beaucoup appris à ce sujet pendant mon mandat de député (2013-2016). J'ai réalisé qu'en matière de santé, il faut rechercher la convergence, c'est-à-dire que la santé des animaux, des plantes et de l'environnement doivent converger. L'inverse n'a pas de sens et cette pandémie nous l'a montré. Si nous sommes arrivés à la conclusion que nous devons nous réinventer, pourquoi ne pas commencer par là ? La santé de l'Homo sapiens est liée à tout ce qui l'entoure.
Où pensez-vous que nous en sommes dans le processus de compréhension de la santé dans son ensemble ?
Je ne sais pas ce que pensent les gouvernements, mais ce que je sais, c'est que la Génération Z voit les choses très clairement et qu'il y a certaines choses qu'elle ne permettra pas. Écoutez, nous allons finir par disparaître, mais ce sont eux qui vont vivre les situations à venir, donc nous devons leur préparer le terrain. La pandémie nous pousse à nous organiser rapidement. Et nous avons vraiment le meilleur outil, les mégadonnées, pour générer ce qui devrait naturellement émerger de 2020 : la santé circulaire. La seule manière d'y parvenir est la transparence des données. Nous devons prendre soin de la planète en utilisant le Big Data. Nos enfants l'attendent, nous devons donc nous y préparer.
Disposons-nous déjà de suffisamment de données pour mesurer la qualité de la gestion sanitaire ?
Il faudra du temps pour savoir si nous, Italiens et Espagnols, avons fait pire que les autres, même si je ne le pense pas. Oui, nous sommes différents des pays nordiques, pourquoi le nier, et d'autres, comme les Suédois, étaient plus préparés que nous. Mais les chiffres ont déjà parlé et continueront à parler, ce sera douloureux mais nous avons l'obligation de les regarder et d'améliorer notre compréhension à travers eux. Nous avons vécu l'urgence sanitaire la plus grave de notre histoire et il est nécessaire de rassembler le plus d'informations possibles pour la comprendre. Il est vrai que disposer d'un vaccin est une victoire incroyable, la science l'a obtenu en moins d'un an, mais revenons un instant à la grippe aviaire : la séquence était disponible au moment où la grippe aviaire se propageait. En d'autres termes, investir à l'intersection a été payant car, sans cela, il y aurait eu des circonstances que nous n'aurions pas pu comprendre. Car nous devons tirer les leçons des pandémies, et avec la grippe aviaire, nous avons compris l'importance de la transparence des données.
Comment pensez-vous que les données ont été traitées parmi les journalistes ?
Très mal, malheureusement. Les médias ont fait un travail terrible : ils ont permis et publié des choses qui n'auraient pas dû être publiées, ils ont fourni des arguments à des gens qui ne le méritaient pas, des gens qui ne devraient même pas s'exprimer publiquement. La vérification nécessaire des faits n'a pas eu lieu - ce n'est pas qu'elle ait été mal faite, elle n'a tout simplement pas été faite. Mais surtout, je dois dire en ce moment que je pense que j'ai eu tort, et cela me perturbe profondément. Je pense que je n'ai pas bien fait mon travail - je pensais que je savais comment partager des idées, que j'étais une bonne communicante, mais peut-être me suis-je trompée.
Avez-vous l'intention d'arrêter de faire ce genre de communication ?
J'y pense depuis quelques semaines. Par exemple, je n'ai pas dit un mot sur la nouvelle souche britannique du coronavirus. Je me demande si je dois ou non prendre du recul par rapport à ma tâche d'informer. On me dit que les messages que je délivre sont utiles - et je sais qu'ils sont corrects puisque c'est mon travail - et ceux qui me suivent m'en sont reconnaissants. Mais j'ai été choquée de voir quelques articles mentionnant des sondages dans lesquels je ne suis pas positionnée là où je pensais l'être et, bien que je ne puisse pas être sûre de leur véracité, cela signifie que je ne fais pas bien mon travail. J'ai fait de gros efforts, mais d'après ces articles, l'opinion publique dit le contraire. S'ils ne sont pas vrais, cela n'a pas d'importance puisqu'ils ont déjà été publiés.
Que pensez-vous avoir fait de mal ?
Le temps d'antenne à la télévision réduit la portée du message, et vous ne pouvez pas développer des arguments organisés et profonds. Cela finit par créer beaucoup de confusion dans le public et les personnes de bonne foi, qui pensent bien communiquer, mais en réalité ne le font pas. Je ne vais plus parler. Je ne vais plus tweeter non plus. Je pense que je vais me contenter d'écrire.
Avez-vous eu des doutes en février ?
Non. J'avais pensé pendant des années à la possibilité d'une pandémie virale, et après tant de temps, j'ai fini par me sentir prête à parler alors que la plupart des autres ne l'étaient pas. La grippe aviaire a marqué un tournant dans l'histoire des pandémies, car les groupes de recherche ont commencé à partager des informations sur les maladies animales et humaines. Mon groupe de travail de l'époque, à Padoue, a également joué un rôle clé dans ce domaine. La relation entre les animaux et les virus pandémiques a commencé à être prise en compte parce que la grippe aviaire était préoccupante. Elle avait la capacité de se transmettre dans le monde entier, et elle était également virulente, pas trop contagieuse, mais virulente. C'était le début de l'année 2000, et que faisaient les autorités et les gouvernements du monde ? Ils ont préparé un système de protection mondiale contre la grippe aviaire et ont fait en sorte qu'une pandémie n'arrive pas.
Pourquoi est-ce arrivé maintenant ?
Rappelons qu'en 2009 est arrivée la dangereuse et très contagieuse grippe porcine, un virus similaire à la grippe espagnole. Cependant, les sexagénaires avaient encore des anticorps car ils étaient enfants au moment de la grippe espagnole. Par miracle, nous avions donc une population fragile qui était protégée. Et c'est pourquoi la pandémie s'est révélée « douce ». Depuis lors, nous avons fait face au SRAS-CoV-1, puis au MERS, puis à Zika, puis à Ebola, et nous avons à chaque fois gardé la situation sous contrôle. Les gouvernements ont commencé à se demander pourquoi ils faisaient tant de recherches et ont décidé de les supprimer. Mais la victoire dans la lutte contre une pandémie est précisément que celle-ci n'arrive jamais ...

« L'Espagne et l'Italie paient le manque de savoir scientifique de leurs gouvernements »

Ilaria Capua, vétérinaire italienne et spécialiste de la grippe aviaire, estime urgent que les vétérinaires et les médecins travaillent ensemble.

Die italienische Tierärztin Ilaria Capua ist Spezialistin für Gesundheitsmanagement. Sie ist der Meinung, dass Tierärzte und Ärzte dringend zusammenarbeiten müssen, um die Pandemie einzudämmen. Denn Krankheiten betreffen Mensch wie Tier.

Wenn man sich mit Ilaria Capua unterhält und sich ihren Werdegang ansieht, kommt man zu einem Schluss, der zugleich erstaunlich ist und Hoffnung macht: Sie hat ihr ganzes Berufsleben damit verbracht, sich auf die Pandemie vorzubereiten, die das Jahr 2020 überschattet.
Als Tierärztin, Virologin, Forscherin und ehemalige Politikerin in Italien ist Capua eine international anerkannte Expertin für die Vogelgrippe und war dafür verantwortlich, dass alle Daten im Zusammenhang mit der Vogelgrippe frei zugänglich gemacht wurden – ein Meilenstein in der wissenschaftlichen Forschung.
Heute leitet sie das One Health Center of Excellence, eine Abteilung für Veterinärmedizin und öffentliche Gesundheit der University of Florida. Seit Beginn der Pandemie ist sie eine der aktivsten wissenschaftlichen Stimmen in Italien. Ihr Heimatland war unter den ersten, die die Grausamkeit des Virus in Europa zu spüren bekamen. Sie sei müde, sagt sie, aber sie werde sich weiter einsetzen.
El Mundo: Spanien und Italien haben bereits mit ihren Impfaktionen begonnen. Sie haben gesagt, dass das die größte Impfkampagne der Geschichte sein wird.
Ilaria Capua: Die Menschen sind nicht darauf vorbereitet, was auf sie zukommt. Es geht nicht einfach darum, zum Arzt zu gehen und eine Spritze zu bekommen. Die Menschen haben kein wirkliches Verständnis für das Verteilungssystem, das dahintersteckt, oder was die Regulierung der Temperatur der Dosen praktisch bedeutet. Die Impfkampagne, mit der wir es zu tun haben, ist eine gigantische Maschinerie, die die Vorstellungskraft der Menschen übersteigt. Meine Sorge ist folgende: Wenn wir 60 Menschen impfen, was nicht sehr viele sind, und 30 Menschen von ihnen sind schlecht geimpft, was schrecklich wäre, aber durchaus passieren könnte, hätten wir ein ernstes Problem. Oder wenn wir 1.000 Menschen zur Impfung einladen, aber nur 500 erscheinen, was machen wir dann mit den restlichen Dosen? Das Coronavirus ist immer noch im Umlauf, also machen wir die Vortests mit 500 neuen Personen? Die Dosen werden bereits aufgetaut sein, werden wir sie also entsorgen müssen? Diese Kampagne zu managen erfordert ein noch nie dagewesenes Maß an Organisation.
In einem ausführlichen Artikel in Il Corriere della Sera im November, schlugen Sie vor, Kinos und Theater fürs Impfen zu nutzen, um dem Kultursektor zu helfen, der nach so vielen Monaten der Untätigkeit schwer geschädigt ist. Was empfehlen Sie sonst noch?
Ich habe vorgeschlagen, Kinos und Theater zu nutzen, weil sie über die elektrische Kapazität verfügen, um mit dem Problem des Einfrierens und Auftauens umzugehen, und auch, weil sie nummerierte Sitzplätze haben. Man kann ihre Plätze online buchen und so leicht Sicherheitsabstände einhalten. Ich empfehle den Regierungen der Länder Veterinärmedizinerinnen und -mediziner in die Kampagne einzubeziehen, weil sie diese Art von Aktion schon kennen: Sie haben Impfkampagnen für Millionen von Tieren durchgeführt. Die Bürokratie, die dafür notwendig ist, ist enorm, ein Papieraufwand, wie man ihn sich gar nicht vorstellen kann, etwas Kolossales. Tierärzte wissen, wie man das macht. Italien ist übrigens eines der wenigen Länder der Welt, das Tierärzte im Gesundheitsministerium hat. In dieser Notfallsituation haben sie die Werkzeuge, um die Maschinerie zu bedienen.
Wie fanden Sie den Start der Kampagne?
Wir haben nur einen kleinen Einblick bekommen, aber er ist gut und wichtig, denn wir müssen zusehen, dass Europa geschlossen reagiert. Dazu habe ich schon in den ersten Februartagen aufgerufen: Mutter Europa, führe uns durch die gewaltige Aufgabe, die uns bevorsteht! In einem meiner ersten Fernsehauftritte sagte ich, dass das Virus zu einer Pandemie führen würde, die auch uns erreichen würde, dass es die Gesundheitssysteme auf die Probe stellen würde und dass die wesentliche Aufgabe darin bestünde, nicht das Vertrauen in die Institutionen zu verlieren – und genau das ist geschehen.
Wie können wir dieses verlorene Vertrauen zurückgewinnen?
Wir brauchen Richtlinien, Strategien und Handlungsanleitungen. Das Tragikomische an der ganzen Sache ist, dass bei Tierseuchen all das bereits vorhanden ist: Es gibt diese Richtlinien und Verfahren schon. Das war bei der Maul- und Klauenseuche so, bei der Vogelgrippe, bei der Pferdegrippe, bei der Schweinegrippe, die in Südamerika ausgebrochen war. Es gibt Handbücher dazu, wie man Tiere schützt, wie Krankheiten auf sie wirken und wie sie übertragen werden, all das existiert. Ich verstehe das nicht, für Tiere sind sie da und für Menschen nicht. Unglaublich!
Italien und Spanien wird oft mit nordeuropäischen Ländern verglichen. Haben diese Regierungen besser gearbeitet?
Auch in Deutschland gibt es sehr wütende Menschen. Denken Sie nicht, dass die Deutschen zufrieden und die Spanier und Italiener dagegen wütend sind. Alle sind wütend. Wenn Sie eine Regierung haben, die die Pandemie ernst nimmt, dann passieren bestimmte Dinge, und wenn Sie eine Regierung haben, die sie ignoriert, dann passieren andere Dinge. Aber in beiden Fällen wird es aufgrund der extrem polarisierten Gesellschaft, in der wir leben, immer jemanden geben, der bereit ist, jede Regierung anzugreifen. Mir geht es nicht darum, dass Spanien und Italien die Pandemie ignoriert haben, sondern dass wir einen hohen Preis für die mangelnde wissenschaftliche Expertise unserer Regierungen zahlen. Wir zahlen für den Mangel an wissenschaftlichem Wissen in unseren Regierungen. Die Menschen verstehen nichts.
Wir hatten fast ein Jahr Zeit, um das zu verbessern. Glauben Sie, dass das gelungen ist?
Eines der Länder, das am besten abschneidet, ist Deutschland. Nun, Merkel ist Physikerin. Die Sache, die wir noch nicht verstanden haben, ist, dass Wissenschaft nicht etwas ist, das man einfach von Regierungsseite verbreiten kann. Wissenschaft muss als integraler Bestandteil in die Regierung verwoben sein. Wenn ich höre, dass Wissenschaft erklärt werden muss, sage ich: Nein, es reicht. Wenn eine Regierung wissenschaftliche Erkenntnisse braucht und sie nicht hat, landen wir genau da, wo wir heute sind. Ich unterstütze die Idee, dass es in jedem der Ministerien eine Fachwissenschaftsperson geben sollte, denn das andere Problem ist, dass wir eine Kommunikationskrise erleben. Ich würde mir wünschen, dass wir zum ersten Mal ernsthaft die Bedeutung der Interdisziplinarität erkennen würden.
Was genau meinen Sie, welche Disziplinen sollten miteinander verwoben werden?
Wir müssen die Idee der zirkulären Gesundheit (Circular Health) fördern und zu einem Verständnis für all das kommen, was sie uns in Zukunft bieten kann. Wir müssen Menschen mit den notwendigen Fähigkeiten einstellen, um in Teams zusammenzuarbeiten, Menschen die in der Lage sind, mit verschiedenen Ansätzen zu arbeiten, um unterschiedliche und bessere Lösungen zu finden. Wir können weiterhin das tun, was wir schon immer getan haben – das bedeutet nicht, dass jetzt jeder interdisziplinär arbeiten muss – aber es wird viel darüber geredet und nie wird es umgesetzt. Jetzt ist die beste Zeit dafür.
Was bedeutet Ihre Vorstellung von Circular Health in der Praxis?
Es ist eine Idee, an der in der Veterinärmedizin seit den 60er-Jahren viel gearbeitet wurde. Damals versuchten Tierärzte, ihr Wissen über die vergleichende Pathologie zu verbreiten. Sie argumentierten, dass, wenn einige menschliche Krankheiten von Tieren stammen, sie alle gemeinsam untersucht werden sollten. Das bedeutet, dass man Themen wie Expositionsbereiche verstehen und erkennen sollte, wo es ein Problem für die Gesundheit von Mensch und Tier geben könnte. Mein Ziel ist es, dieses Konzept weiterzuentwickeln, um eine Schnittmenge zwischen der Gesundheit von Tieren, Menschen und der Umwelt zu schaffen. Ich habe während meiner Zeit als Abgeordnete von 2013 bis 2016 viel darüber gelernt. Mir wurde klar, dass man, wenn es um Gesundheit geht, Konvergenz anstreben muss, was bedeutet, dass die Gesundheit von Tieren, Pflanzen und der Umwelt zusammengebracht werden müssen. Das Gegenteil ergibt nämlich wenig Sinn, diese Pandemie hat uns das gezeigt. Wenn wir zu dem Schluss gekommen sind, dass wir uns neu erfinden müssen, warum fangen wir dann nicht hier an? Die Gesundheit des Homo sapiens hängt mit allem zusammen, was ihn umgibt.
Wo stehen wir Ihrer Meinung nach im Prozess, Gesundheit als Ganzes zu verstehen?
Ich weiß nicht, was die Regierungen denken, aber was ich weiß, ist, dass die Generation Z die Dinge sehr klar sieht und es gibt einige Dinge, die sie nicht zulassen wird. Sie sind diejenigen, die diese zukünftigen Situationen durchleben werden, also müssen wir die Bühne für sie bereiten. Die Pandemie hat uns gezeigt, dass wir uns organisieren müssen – und zwar schnell. Und wir haben wirklich das beste Werkzeug – nämlich Big Data – um das herbeizuführen, was im Jahr 2020 auf natürliche Weise entstehen sollte: Circular Health. Die einzig mögliche Währung, mit der dies erreicht werden kann, ist Datentransparenz. Wir müssen uns um den Planeten kümmern, indem wir Big Data nutzen. Unsere Kinder erwarten das von uns, also müssen wir vorbereitet sein.
Haben wir bereits genügend Daten, um die Qualität des Gesundheitsmanagements zu messen?
Es wird Zeit brauchen, um zu wissen, ob wir Italiener und Spanier schlechter als andere abgeschnitten haben, obwohl ich das nicht glaube. Ja, wir sind anders als die nordischen Länder, warum sollten wir das leugnen, und andere, wie die Schweden, waren besser vorbereitet als wir. Aber die Zahlen haben bereits gesprochen und werden weiter sprechen. Es wird schmerzhaft sein, aber wir haben die Pflicht, sie uns anzuschauen und durch sie neue Erkenntnisse zu gewinnen. Wir haben den schwersten Gesundheitsnotstand in unserer Geschichte erlebt, und wir müssen so viele Informationen wie möglich zu sammeln, um ihn zu verstehen. Es stimmt, dass es eine unglaubliche Errungenschaft ist, den Impfstoff zu haben, den die Wissenschaft in weniger als einem Jahr entwickelt hat. Aber lassen Sie uns für einen Moment zurückgehen und die Vogelgrippe betrachten: Die Sequenz war zur gleichen Zeit verfügbar, als sich die Vogelgrippe ausbreitete. Mit anderen Worten: Die Investition an der Schnittstelle hat sich gelohnt, denn ohne sie hätte es Umstände gegeben, die wir nicht hätten verstehen können. Wir müssen aus Pandemien lernen, und bei der Vogelgrippe haben wir verstanden, wie wichtig die Transparenz der Daten ist.
Was denken Sie, wie der Umgang mit Daten unter Medienschaffenden ist?
Sehr schlecht, leider. Die Medien haben wirklich schlecht gearbeitet: Sie haben Dinge veröffentlicht, die nicht hätten veröffentlicht werden dürfen, sie haben Menschen eine Plattform gegeben, die nicht einmal öffentlich sprechen sollten. Die notwendige Überprüfung von Fakten hat nicht stattgefunden – es ist nicht so, dass sie unzureichend gemacht worden wäre, sie wurde einfach gar nicht gemacht. Aber vor allem muss ich an dieser Stelle sagen, dass ich glaube, dass ich mich geirrt habe, und das beunruhigt mich zutiefst. Ich glaube nicht, dass ich meine Arbeit gut genug gemacht habe – ich dachte, ich wüsste, wie man Wissen teilt, ich dachte, dass ich gut kommunizieren kann, aber vielleicht habe ich mich geirrt.
Werden Sie also damit aufhören?
Darüber habe ich in den letzten Wochen nachgedacht. Ich habe mich zum Beispiel nicht zu dem neuen britischen Stamm des Coronavirus geäußert. Ich wäge ab, ob ich einen Schritt zurücktreten sollte von meiner Mission, zu informieren, denn obwohl mir gesagt wird, dass die Informationen von mir nützlich sind – und ich weiß, dass sie korrekt sind, da das mein Fachgebiet ist – und diejenigen, die mir folgen, dankbar sind, war ich auch schockiert, als ich öffentliche Umfragen sah, in denen ich nicht so positioniert war, wie ich es erwartet hätte. Und obwohl ich nicht sicher sein kann, dass diese Umfragen korrekt sind, bedeutet das, dass ich meinen Job nicht gut mache. Ich habe mich bemüht, aber laut diesen Umfragen sagt die öffentliche Meinung etwas anderes. Und wenn sie nicht korrekt sein sollten, spielt das auch keine Rolle, da sie ja bereits öffentlich sind.
Was denken Sie, haben Sie falsch gemacht?
Die limitierte Zeit im Fernsehen reduziert den Umfang der Information, und man kommt nicht dazu, grundlegende Argumente zu entwickeln. So erzeugt man am Ende viel Verwirrung in der Öffentlichkeit und bei wohlmeinenden Menschen, die denken, dass sie gut kommunizieren, es in Wirklichkeit aber nicht tun. Ich werde nicht mehr öffentlich sprechen. Ich werde auch nicht mehr tweeten. Ich denke, ich werde einfach schreiben.
Hatten Sie schon im Februar Zweifel?
Nein. Ich hatte jahrelang über die Möglichkeit einer Virus-Pandemie geforscht, und nach so viel Zeit fühlte ich mich dann bereit zu reden, als die meisten anderen es nicht taten. Die Vogelgrippe war ein Wendepunkt in der Geschichte der Pandemien, weil Forschungsgruppen begannen, Informationen über Tier- und Menschenkrankheiten auszutauschen. Auch meine damalige Arbeitsgruppe in Padua spielte dabei eine Schlüsselrolle. Man begann, die Beziehung zwischen Tieren und Pandemieviren zu berücksichtigen, weil die Vogelgrippe so beunruhigend war. Sie hatte das Potenzial, sich weltweit zu verbreiten, und sie war auch ansteckend. Nicht übermäßig, aber sie war ansteckend. Es war Anfang des Jahres 2000, und was taten die Behörden und Regierungen der Welt? Sie bereiteten ein System zum weltweiten Schutz gegen die Vogelgrippe vor und sorgten dafür, dass es nicht zu einer Pandemie kam.
Warum ist das jetzt passiert?
Erinnern wir uns: 2009 hatten wir die gefährliche und hochansteckende Schweinegrippe, ein Virus, das der Spanischen Grippe ähnelt. Allerdings hatten die 60-Jährigen noch Antikörper, weil sie zur Zeit der Spanischen Grippe noch Kinder waren. Wie durch ein Wunder hatten wir also eine empfindliche Bevölkerungsgruppe, die geschützt war. Und deshalb hatten wir eine "weiche" Pandemie. Seitdem hatten wir es mit SARS zu tun, dann mit MERS, dann mit Zika, dann mit Ebola, und jedes Mal blieb die Situation unter Kontrolle. Die Regierungen fingen an, sich zu fragen, warum sie so viel in Forschung investierten und beschlossen, diese abzubauen. Aber der Sieg im Kampf gegen eine Pandemie besteht ja gerade darin, dass eine Pandemiesituation nie eintritt ...

Ilaria Capua: "Spanien zahlt einen hohen Preis für die unwissenschaftliche Herangehensweise seiner Regierung"

Ilaria Capua ist Vogelgrippe-Expertin. Im Interview erklärt sie, warum Tierärzte und Ärzte zusammenarbeiten müssen, um die Pandemie einzudämmen.

Rebeca Yanke

Spain Pays for its Government's Poor Scientific Knowledge