For more than a decade, Hungary and Azerbaijan have developed excellent bilateral relations. A foreign policy choice at odds with Budapest claims to defend the ‘persecuted Christians’ in the East but is in line with the EU’s pragmatic diplomacy with Baku

The war between Armenia and Azerbaijan over the control of Nagorno-Karabakh had only started a few days earlier, but Hungary's foreign minister, Péter Szijjártó, had already expressed Hungary’s support for the authoritarian regime of Azerbaijan very diplomatically:
“The Armenian-majority Nagorno-Karabakh lies within the internationally recognised borders of Azerbaijan, and Hungary supports the territorial integrity and sovereignty of states as a general principle of international law.”
Hence, Szijjártó’s recent visit to Baku on 10 March did not come as a surprise.
<h3>The steady development of political and economic relations</h3>
Received by his counterpart, Jeyhun Bayramov, and later by the president of Azerbaijan, Ilham Aliyev, Szijjártó declared that the Hungarian government would support Hungarian companies’ participation in the “reconstruction of Nagorno-Karabakh.”
Beyond the symbolic 25,000 euros donated to demining the war zones, Budapest will allocate a 100 million dollar credit line, through the state-owned Eximbank, for Hungarian enterprises willing to do business there.
In fact, several of them already do: Wizz Air has been operating a direct connection between Budapest and Baku; the Hungarian energy drink Hell owns 25 percent of the Azeri market; and the oil company MOL signed a 1.5 billion dollar investment in 2019.
The development of economic and commercial relations follows a relatively recent diplomatic rapprochement between Budapest and Baku. It started before the return of Fidesz to power with former Prime Minister Ferenc Gyurcsány, who went twice to Baku in 2008. President Ilham Aliyev also visited Hungary twice, in 2008 and 2009.
Since then, Orbán’s government has been actively contributing to this rapprochement. Nowadays, Ilham Aliyev talks about Hungary as one of “Azerbaijan's closest friends.”
<h3>Familiar moves from Hungarian diplomacy</h3>
The recent visit to Azerbaijan again illustrated some features of Hungary’s foreign policy. For example, Szijjártó declared that Hungary, in its upcoming presidency of the Council of Europe, will emphasise the need to contribute to sustainable peace in the region. Especially to “enable all those who have been displaced to return to their homes.”
Here, one can read between the lines regarding Orbán’s concern not to have more refugees on the roads to Europe.
Another familiar move is the signature of a cooperation agreement between the ADA University of Azerbaijan and the Diplomatic Academy of Hungary. This agreement comes as Hungary has been proposing 200 scholarships to Azeri students each year as part of the “Study in Hungary” programme.
In 2020, more than 10,000 students coming mostly from the Middle East, Asia or South America came to study in Hungary.
<h3>Hungary and the ‘persecuted Christians’ of the East</h3>
However, there is one thing this visit did not confirm at all. Indeed, there is a narrative that Fidesz has been repeating regularly since its comeback: that Hungary is committed to defending Christendom.
In Orbán’s view, this objective has two aspects. On the one hand, and most importantly, it means that Europe has to be defended as the bastion of Christian civilisation. Purportedly, Hungary is fighting for the preservation of the Christian heritage of Europe. On the other hand, this means that Hungary stands up for persecuted Christians abroad, especially the "eastern Christians".
In 2017, these calls for supporting persecuted Christians took a concrete shape with the creation of the humanitarian foundation Hungary Helps. Although this state foundation does not explicitly state any objectives related to Christians, it mentions humanitarian assistance “with special but not exclusive attention to persecuted religious groups.”
A recent illustration of this happened in December 2020, when Viktor Orbán himself gave to Ignatius Aphrem II, the Patriarch of the Syriac Orthodox Church, the keys of a villa on the Buda hills – not any villa, as it used to be occupied by János Kádár, former communist dictator of Hungary between 1956 and 1988.
During this small and private ceremony, Tristan Azbej, director of Hungary Helps, again underlined the necessity to support the Orthodox Churches of Syria, Iraq, Jordan and Lebanon.
<h3>Signal lost between Yerevan and Budapest</h3>
In terms of persecuted eastern Christians, is there any stronger symbol than Armenia? Doesn't it come as a surprise that Budapest supports its Muslim counterpart instead of the small Christian country of Armenia?
As a matter of fact, it is not surprising at all knowing the current state of affairs between Budapest and Yerevan. There have simply been no diplomatic relations since 2012 because of the Safarov affair.
In 2004, the Azeri officer Ramil Safarov was sent to Budapest to attend a Nato meeting. Once in the Hungarian capital, he met with Gurgen Margaryan, an Armenian officer, sent for the same reasons. One night, Safarov entered Markarian’s room and murdered him with an axe. Immediately imprisoned, a Hungarian court sentenced him in 2006 to life imprisonment for premeditated murder.
However, in 2012, the Fidesz government decided to accept Baku’s insistent demand to extradite Safarov to Azerbaijan – with the promise that the Hungarian court’s decision will be respected and reinforced.
Yet, at his return, far from being sent to jail, Safarov was welcomed as a national hero, amnestied, compensated for the last eight years spent in prison and promoted within the Ministry of Defence, where he works today.
Armenia immediately cut off all diplomatic relations with Hungary. Since then, relations between the two countries have stalled.
Therefore, the continuous development of bilateral relations between Budapest and Baku is not surprising. Although Hungary certainly could have worked on at least improving relations with Armenia, the Fidesz government preferred to concentrate all its efforts on Azerbaijan.
<h3>Turkey’s growing influence</h3>
What role could have Turkey played in this rapprochement? Indeed, one can reasonably assume that Recep Tayyip Erdoğan, close both to Viktor Orbán and Ilham Aliyev, could have encouraged his allies to strengthen their ties.
This could be seen through Hungary’s accession to the Turkic Council in 2018 as an Observer State, following Orbán’s strong and repeated belief that the Magyars are historically tied to Turkic tribes. In 2020, Orbán declared that “the Hungarian people consider the Turkic peoples to be their brothers.”
The aggressive foreign policy of Turkey, which is further than ever from actually joining the EU, should force Brussels to refine the definition of the Eastern Partnership (EaP). Indeed, Turkey’s role as the intermediary actor in the Caucasus appears to be too often sidelined by the excessive focus on Russia given by the EaP framework.
Turkey’s importance grows not only as it expands its influence in the South Caucasus, but also as EU member states like Hungary become closer to it. Istanbul and Budapest have constantly been strengthening their relations, most notably in the military-industrial sphere. If the EU does not react, Viktor Orbán will continue pushing Hungary towards authoritarian regimes like Turkey or Azerbaijan.
<h3>Hungary and the limits of the Eastern Partnership</h3>
Blaming only Hungary would be too easy. Other EU countries have become closer to Azerbaijan, most notably Italy. The EU’s emphasis on democracy and the rule of law has remained cheap talk, as Brussels continuously encouraged economic cooperation with Baku.
Unsurprisingly, Viktor Orbán’s government is also partaking in classic Realpolitik. Despite their claim to do politics according to "values", they likewise fail to conduct a value-based foreign policy.
Obviously, the main incentive for the rapprochement is Azerbaijan’s energy resources. Azerbaijan is estimated to possess the 25th largest natural reserves of gas, but many experts suspect the country to be lying on much bigger amounts, hidden in the Caspian Sea.
In November 2020, the Trans Adriatic Pipeline (TAP) was completed. It transports Azeri gas through Georgia, Turkey, Bulgaria, Greece and ends its course in Italy, connecting to the European network.
Although the quantities are insignificant compared to what Russia can offer, the EU has always supported this project, owned mainly by Italian, British and Azeri companies, because of its alternative to Russian gas. Szijjártó expects that, after Hungary finishes building a pipeline connecting the country to Serbia, it will be able to purchase Azerbaijani gas by 2025 at the latest.
Hungarian foreign policy is often denounced within the EU. However, in this case, it would be hard to accuse Budapest of getting out of the line: its rapprochement with Baku has only been facilitated by pragmatic economic relations the EU (encouraged by the United States) has established with Azerbaijan, partially as a result of the Eastern Partnership.
The convenient absence of diplomatic relations with Armenia and the friendship between Orbán and Erdoğan has helped seal the Hungarian-Azeri rapprochement.

The Blooming Relations between Hungary And Azerbaijan

Hungary and Azerbaijan have developed excellent bilateral relations. What's behind the unexpected friendship?

Przez ponad dekadę Węgry i Azerbejdżan rozwinęły doskonałe stosunki dwustronne. Wybór polityki zagranicznej jest sprzeczny z roszczeniami Budapesztu do obrony "prześladowanych chrześcijan" na Wschodzie, ale zgodny z pragmatyczną dyplomacją UE wobec Baku.

Zaledwie kilka dni po wybuchu wojny między Armenią a Azerbejdżanem o kontrolę nad Górskim Karabachem minister spraw zagranicznych Węgier Péter Szijjártó bardzo dyplomatycznie wyraził poparcie Węgier dla autorytarnego reżimu Azerbejdżanu:
- Zamieszkany głównie przez Ormian Górski Karabach leży w uznanych przez społeczność międzynarodową granicach Azerbejdżanu, a Węgry popierają integralność terytorialną i suwerenność państw jako ogólną zasadę prawa międzynarodowego - oświadczył.
Dlatego też niedawna wizyta Szijjártó w Baku 10 marca nie była zaskoczeniem.
<h3>Polityczna i gospodarcza przyjaźń</h3>
Przyjęty przez swojego odpowiednika, Dżejhuna Bajramowa, a następnie przez prezydenta Azerbejdżanu Ilhama Alijewa, Szijjártó zadeklarował, że rząd węgierski będzie wspierał udział węgierskich przedsiębiorstw w "odbudowie Górskiego Karabachu".
Oprócz symbolicznych 25 tys. euro przekazanych na rozminowywanie terenów objętych wojną Budapeszt przeznaczy 100 mln dolarów linii kredytowej, za pośrednictwem państwowego Eximbanku, dla węgierskich przedsiębiorstw chcących prowadzić tam interesy.
W rzeczywistości kilka z nich już to robi: Wizz Air obsługuje bezpośrednie połączenie między Budapesztem a Baku, węgierski napój energetyczny Hell posiada 25 proc. udziałów w azerskim rynku, a koncern naftowy MOL podpisał inwestycję o wartości 1,5 mld dolarów w 2019 r.
Rozwój relacji gospodarczych i handlowych jest następstwem stosunkowo niedawnego zbliżenia dyplomatycznego między Budapesztem a Baku. Rozpoczęło się ono jeszcze przed powrotem Fideszu do władzy za sprawą byłego premiera Ferenca Gyurcsány'ego, który w 2008 r. dwukrotnie udał się do Baku. Dwukrotnie, w 2008 i 2009 r., Węgry odwiedził także prezydent Ilham Alijew.
Od tego czasu rząd Orbána aktywnie przyczynia się do tego zbliżenia. Obecnie Ilham Alijew mówi o Węgrzech jako o jednym z "najbliższych przyjaciół Azerbejdżanu".
<h3>Modus operandi węgierskiej dyplomacji</h3>
Ostatnia wizyta w Azerbejdżanie ponownie zilustrowała niektóre cechy węgierskiej polityki zagranicznej. Szijjártó zadeklarował na przykład, że Węgry podczas nadchodzącej prezydencji w Radzie Europy będą kładły nacisk na potrzebę wypracowania trwałego pokoju w regionie, a zwłaszcza na "umożliwienie wszystkim wysiedlonym powrotu do swoich domów".
Między wierszami można wyczytać troskę Orbána o to, by na drogach do Europy nie pojawiało się więcej uchodźców.
Innym typowym posunięciem jest podpisanie umowy o współpracy między Uniwersytetem ADA w Azerbejdżanie a Akademią Dyplomatyczną Węgier. Umowa ta została podpisana w czasie, gdy Węgry proponują 200 stypendiów dla azerskich studentów rocznie w ramach programu "Study in Hungary".
W 2020 r. na studia na Węgrzech przyjechało ponad 10 tys. studentów pochodzących głównie z Bliskiego Wschodu, Azji i Ameryki Południowej.
<h3>Węgry i "prześladowanie chrześcijan" na Wschodzie</h3>
Istnieje jednak jedna rzecz, której ta wizyta wcale nie potwierdziła. Od swojego powrotu do władzy Fidesz regularnie forsuje narrację o tym, że Węgry są zaangażowane w obronę chrześcijaństwa.
W opinii Orbána cel ten ma dwa aspekty. Z jednej strony, i co najważniejsze, oznacza to, że należy bronić Europy jako bastionu cywilizacji chrześcijańskiej. Węgry walczą rzekomo o zachowanie chrześcijańskiego dziedzictwa Europy. Z drugiej strony oznacza to, że Węgry stają po stronie prześladowanych chrześcijan za granicą, zwłaszcza "chrześcijan wschodnich".
W 2017 r. wezwania do wspierania prześladowanych chrześcijan przybrały konkretną formę wraz z utworzeniem fundacji humanitarnej Hungary Helps. Choć państwowa fundacja nie podaje wprost żadnych celów związanych z chrześcijanami, to wspomina o pomocy humanitarnej "ze szczególnym, ale nie wyłącznym uwzględnieniem prześladowanych grup religijnych".
Polityka ta przyniosła skutki w grudniu 2020 r., kiedy to sam Viktor Orbán przekazał Ignacemu Efremowi II, patriarsze Syryjskiego Kościoła Ortodoksyjnego, klucze do willi na wzgórzach Budy – nie byle jakiej willi, ale do rezydencji zajmowanej niegdyś przez Jánosa Kádára, byłego komunistycznego dyktatora Węgier w latach 1956-1988.
Podczas tej małej i prywatnej uroczystości Tristan Azbej, dyrektor Hungary Helps, ponownie podkreślił konieczność wspierania Kościołów prawosławnych w Syrii, Iraku, Jordanii i Libanie.
<h3>Przerwana komunikacja między Erywaniem a Budapesztem</h3>
Czy w kontekście prześladowanych chrześcijan Wschodu istnieje silniejszy symbol niż Armenia? Czy nie jest zaskoczeniem, że Budapeszt wspiera swój muzułmański odpowiednik, a nie małą chrześcijańską Armenię?
Tak naprawdę wcale nie jest to zaskakujące, biorąc pod uwagę obecny stan relacji między Budapesztem a Erywaniem. Od 2012 r. między krajami tymi po prostu nie ma żadnych stosunków dyplomatycznych z powodu afery Safarowa.
W 2004 r. azerski oficer Ramil Safarow został wysłany do Budapesztu, aby wziąć udział w spotkaniu NATO. Będąc już w stolicy Węgier spotyka się z Gurgenem Makarianem, ormiańskim oficerem, wysłanym tam z tych samych powodów. Pewnej nocy Safarow wszedł do pokoju Markariana i zamordował go siekierą. Został natychmiast uwięziony – węgierski sąd skazał go w 2006 r. na dożywocie za morderstwo z premedytacją.
Jednak w 2012 r. rząd Fideszu zdecydował się zaakceptować nalegania Baku o ekstradycję Safarowa do Azerbejdżanu wobec obietnicy, że decyzja węgierskiego sądu zostanie uszanowana i wzmocniona.
Jednakże po powrocie do kraju Safarow nie trafił do więzienia, lecz został powitany jak bohater narodowy. Został amnestionowany i otrzymał odszkodowanie za ostatnie osiem lat spędzonych w więzieniu i awansował w Ministerstwie Obrony, gdzie pracuje do dziś.
Armenia natychmiast zerwała wszelkie stosunki dyplomatyczne z Węgrami. Od tego czasu stosunki między oboma krajami utknęły w martwym punkcie.
Nie dziwi więc trwały rozwój dwustronnych kontaktów między Budapesztem a Baku. Wprawdzie Węgry z pewnością mogły pracować nad choćby poprawą stosunków z Armenią, rząd Fideszu wolał skoncentrować wszystkie swoje wysiłki na Azerbejdżanie.
<h3>Rosnące wpływy Turcji</h3>
Jaką rolę w zbliżeniu tym mogła odegrać Turcja? Rzeczywiście, można poczynić uzasadnione założenie, że Recep Tayyip Erdoğan – bliski zarówno Viktorowi Orbánowi, jak i Ilhamowi Alijewowi – mógł zachęcać swoich sojuszników do zacieśniania więzi.
Przykładem tego może być przystąpienie Węgier do Rady Turkijskiej [pełna nazwa to Rada Współpracy Państw Języków Tureckich - red.] w 2018 r. w roli państwa-obserwatora, w następstwie silnego i powtarzanego przez Orbána przekonania o historycznych powiązaniach Madziarów z plemionami turkijskimi. W 2020 r. Orbán oświadczył, że "naród węgierski uważa ludy turkijskie za swoich braci".
Agresywna polityka zagraniczna Turcji, która jest bardziej niż kiedykolwiek odległa od przystąpienia do UE, powinna zmusić Brukselę do dopracowania definicji Partnerstwa Wschodniego. Rola Turcji jako aktora na Kaukazie wydaje się bowiem zbyt często spychana na margines przez nadmierne skupienie się na Rosji w ramach polityki wschodniej.
Znaczenie Turcji rośnie nie tylko w miarę rozszerzania jej wpływów na Kaukazie Południowym, ale także w miarę zbliżania się do niej państw członkowskich UE, takich jak Węgry. Stambuł i Budapeszt stale zacieśniają swoje relacje, zwłaszcza w sferze wojskowo-przemysłowej. Jeśli UE nie zareaguje, Viktor Orbán będzie nadal popychał Węgry w kierunku autorytarnych reżimów, takich jak Turcja czy Azerbejdżan.
<h3>Węgry i granice Partnerstwa Wschodniego</h3>
Obwinianie samych Węgier byłoby jednak zbyt proste. Do Azerbejdżanu zbliżyły się również inne kraje UE, w szczególności Włochy. Nacisk UE na demokrację i rządy prawa sprowadza się do tanich sloganów, a Bruksela nie przestawała zachęcać do współpracy gospodarczej z Baku.
Nic dziwnego, że rząd Viktora Orbána również uprawia klasyczną realpolitik. Pomimo twierdzenia Budapesztu, że opiera działania na "wartościach", jego polityka zagraniczna jest od tego bardzo daleka.
Oczywiście, głównym bodźcem do zbliżenia są zasoby energetyczne Azerbejdżanu. Szacuje się, że Azerbejdżan posiada 25. pod względem wielkości naturalne złoża gazu, a wielu ekspertów podejrzewa, że są tam jeszcze o wiele większe złoża ukryte w Morzu Kaspijskim.
W listopadzie 2020 r. zakończono budowę Gazociągu Transadriatyckiego, którym azerski gaz płynie przez Gruzję, Turcję, Bułgarię, Grecję i kończy swój bieg we Włoszech, łącząc się z siecią europejską.
Choć ilości są niewielkie w porównaniu z tym, co może zaoferować Rosja, UE zawsze wspierała ten projekt (jego właścicielami są głównie firmy włoskie, brytyjskie i azerskie) ze względu na to, że stanowi alternatywę dla rosyjskiego gazu. Szijjártó spodziewa się, że po zakończeniu budowy gazociągu łączącego Węgry z Serbią, najpóźniej w 2025 r. również Węgry będą mogły kupować azerski gaz.
Węgierska polityka zagraniczna jest często potępiana w UE, jednak w tym przypadku trudno byłoby zarzucić Budapesztowi, że wyszedł przed szereg. Zbliżenie z Baku ułatwiły jedynie pragmatyczne relacje gospodarcze, jakie UE – przy wsparciu Stanów Zjednoczonych – nawiązała z Azerbejdżanem, częściowo w ramach Partnerstwa Wschodniego.
Komfortowy brak stosunków dyplomatycznych z Armenią oraz przyjaźń między Orbánem i Erdoğanem pomogły przypieczętować porozumienie węgiersko-azerskie.

Zbliżenie węgiersko-azerskie: realpolitk ponad wartościami

Węgry i Azerbejdżan nawiązały doskonałe stosunki dwustronne. Co kryje się za tym nieoczekiwanym zbliżeniem?

Για περισσότερο από μια δεκαετία, η Ουγγαρία και το Αζερμπαϊτζάν έχουν αναπτύξει άριστες διμερείς σχέσεις. Μια επιλογή εξωτερικής πολιτικής που έρχεται σε αντίθεση με τις αξιώσεις της Βουδαπέστης να υπερασπιστεί τους «διωκόμενους χριστιανούς» στην Ανατολή, αλλά συνάδει με τη ρεαλιστική διπλωματία της ΕΕ έναντι του Μπακού.

Ο πόλεμος μεταξύ της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν για τον έλεγχο του Ναγκόρνο-Καραμπάχ είχε ξεκινήσει μόλις λίγες ημέρες νωρίτερα, αλλά ο υπουργός Εξωτερικών της Ουγγαρίας, Πέτερ Σιγιάρτο, είχε ήδη εκφράσει την υποστήριξη της Ουγγαρίας προς το αυταρχικό καθεστώς του Αζερμπαϊτζάν με πολύ διπλωματικό τρόπο:
«Το αρμενικής πλειοψηφίας Ναγκόρνο-Καραμπάχ βρίσκεται εντός των διεθνώς αναγνωρισμένων συνόρων του Αζερμπαϊτζάν και η Ουγγαρία υποστηρίζει την εδαφική ακεραιότητα και κυριαρχία των κρατών ως γενική αρχή του διεθνούς δικαίου».
Ως εκ τούτου, η πρόσφατη επίσκεψη του Σιγιάρτο στο Μπακού στις 10 Μαρτίου δεν αποτέλεσε έκπληξη.
<h3>Η σταθερή ανάπτυξη των πολιτικών και οικονομικών σχέσεων</h3>
Έχοντας γίνει δεκτός από τον ομόλογό του, Τζεϊχούν Μπαϊράμοφ, και ύστερα από τον πρόεδρο του Αζερμπαϊτζάν, Ιλχάμ Αλίγιεφ, ο Σιγιάρτο δήλωσε ότι η ουγγρική κυβέρνηση θα υποστηρίξει τη συμμετοχή ουγγρικών εταιρειών στην «ανοικοδόμηση του Ναγκόρνο-Καραμπάχ».
Πέρα από τη συμβολική δωρεά των 25.000 ευρώ για την αποναρκοθέτηση των εμπόλεμων ζωνών, η Βουδαπέστη θα διαθέσει μια πιστωτική γραμμή 100 εκατομμυρίων δολαρίων, μέσω της κρατικής Eximbank, για τις ουγγρικές επιχειρήσεις που επιθυμούν να δραστηριοποιηθούν εκεί.
Στην πραγματικότητα, αρκετές από αυτές το κάνουν ήδη: Η Wizz Air πραγματοποιεί απευθείας πτήσεις μεταξύ Βουδαπέστης και Μπακού, το ουγγρικό ενεργειακό ποτό Hell κατέχει το 25% της αζέρικης αγοράς, ενώ η πετρελαϊκή εταιρεία MOL έχει υπογράψει μια επένδυση 1,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων για το 2019.
Η ανάπτυξη των οικονομικών και εμπορικών σχέσεων ακολουθεί μια σχετικά πρόσφατη διπλωματική προσέγγιση μεταξύ Βουδαπέστης και Μπακού. Ξεκίνησε πριν από την επιστροφή του Fidesz στην εξουσία με τον πρώην πρωθυπουργό Φέρεντς Γκιουρτσάνι, ο οποίος πήγε δύο φορές στο Μπακού το 2008. Ο πρόεδρος Ιλχάμ Αλίγιεφ επισκέφθηκε επίσης την Ουγγαρία δύο φορές, το 2008 και το 2009.
Έκτοτε, η κυβέρνηση Όρμπαν συμβάλλει ενεργά σε αυτή την προσέγγιση. Σήμερα, ο Ιλχάμ Αλίγιεφ μιλάει για την Ουγγαρία ως έναν από τους «στενότερους φίλους του Αζερμπαϊτζάν».
<h3>Γνωστές κινήσεις της ουγγρικής διπλωματίας</h3>
Η πρόσφατη επίσκεψη στο Αζερμπαϊτζάν κατέδειξε και πάλι ορισμένα χαρακτηριστικά της εξωτερικής πολιτικής της Ουγγαρίας. Για παράδειγμα, ο Σιγιάρτο δήλωσε ότι η Ουγγαρία, κατά την επερχόμενη προεδρία της στο Συμβούλιο της Ευρώπης, θα δώσει έμφαση στην ανάγκη να συμβάλει στη βιώσιμη ειρήνη στην περιοχή, ιδίως για να «επιτρέψει σε όλους τους εκτοπισμένους να επιστρέψουν στα σπίτια τους».
Εδώ, μπορεί κανείς να αντιληφθεί τη βαθύτερη ανησυχία του Όρμπαν να μην υπάρξουν περισσότεροι πρόσφυγες με προορισμό την Ευρώπη.
Μια άλλη γνωστή κίνηση είναι η υπογραφή συμφωνίας συνεργασίας μεταξύ του Πανεπιστημίου ADA του Αζερμπαϊτζάν και της Διπλωματικής Ακαδημίας της Ουγγαρίας. Η συμφωνία αυτή έρχεται ενώ η Ουγγαρία προτείνει 200 υποτροφίες σε Αζέρους φοιτητές κάθε χρόνο στο πλαίσιο του προγράμματος «Σπουδές στην Ουγγαρία».
Το 2020, περισσότεροι από 10.000 φοιτητές που προέρχονταν κυρίως από τη Μέση Ανατολή, την Ασία ή τη Νότια Αμερική ήρθαν για σπουδές στην Ουγγαρία.
<h3>Η Ουγγαρία και οι «διωκόμενοι χριστιανοί» της Ανατολής</h3>
Ωστόσο, υπάρχει ένα πράγμα που η επίσκεψη αυτή δεν επιβεβαίωσε καθόλου. Πράγματι, υπάρχει ένα αφήγημα που το Fidesz επαναλαμβάνει τακτικά από την επιστροφή του: ότι η Ουγγαρία έχει δεσμευτεί να υπερασπιστεί τη Χριστιανοσύνη.
Κατά την άποψη του Όρμπαν, αυτός ο στόχος έχει δύο πτυχές. Αφενός, και το πιο σημαντικό, σημαίνει ότι πρέπει να υπερασπιστεί την Ευρώπη ως το προπύργιο του χριστιανικού πολιτισμού. Υποτίθεται ότι η Ουγγαρία αγωνίζεται για τη διατήρηση της χριστιανικής κληρονομιάς της Ευρώπης. Αφετέρου, αυτό σημαίνει ότι η Ουγγαρία υπερασπίζεται τους διωκόμενους χριστιανούς στο εξωτερικό, ιδίως τους «χριστιανούς της Ανατολής».
Το 2017, αυτές οι εκκλήσεις για την υποστήριξη των διωκόμενων χριστιανών πήραν συγκεκριμένη μορφή με τη δημιουργία του ανθρωπιστικού ιδρύματος Hungary Helps. Παρότι αυτό το κρατικό ίδρυμα δεν κάνει ρητή αναφορά σε στόχους που σχετίζονται με χριστιανούς, αναφέρεται σε ανθρωπιστική βοήθεια «με ιδιαίτερη αλλά όχι αποκλειστική μέριμνα για τις διωκόμενες θρησκευτικές ομάδες».
Ένα πρόσφατο παράδειγμα συνέβη τον Δεκέμβριο του 2020, όταν ο ίδιος ο Βίκτορ Όρμπαν έδωσε στον Ιγνάτιο Εφραίμ Β΄, τον Πατριάρχη της Συριακής Ορθόδοξης Εκκλησίας, τα κλειδιά μιας βίλας στους λόφους της Βούδας - που δεν είναι μια οποιαδήποτε βίλας, καθώς εκεί είχε εγκατασταθεί ο Γιάνος Κάνταρ, πρώην κομμουνιστής δικτάτορας της Ουγγαρίας μεταξύ 1956 και 1988.
Κατά τη διάρκεια αυτής της μικρής και ιδιωτικής τελετής, ο Τρίσταν Αζμπέι, διευθυντής του Hungary Helps, υπογράμμισε και πάλι την ανάγκη στήριξης των Ορθόδοξων Εκκλησιών της Συρίας, του Ιράκ, της Ιορδανίας και του Λιβάνου.
<h3>Χάθηκε το σήμα μεταξύ Γερεβάν και Βουδαπέστης</h3>
Όσον αφορά τους διωκόμενους χριστιανούς της Ανατολής, υπάρχει ισχυρότερο σύμβολο από την Αρμενία; Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι η Βουδαπέστη υποστηρίζει τη μουσουλμανική ομόλογό της αντί της μικρής χριστιανικής χώρας της Αρμενίας;
Στην πραγματικότητα, δεν αποτελεί καθόλου έκπληξη γνωρίζοντας πως έχουν τα πράγματα τώρα μεταξύ Βουδαπέστης και Γερεβάν. Απλώς δεν υπάρχουν διπλωματικές σχέσεις από το 2012 λόγω της υπόθεσης Σαφάροφ.
Το 2004, ο Αζέρος αξιωματικός Ραμίλ Σαφάροφ στάλθηκε στη Βουδαπέστη για να συμμετάσχει σε μια συνάντηση του ΝΑΤΟ. Μόλις έφτασε στην ουγγρική πρωτεύουσα, συναντήθηκε με τον Γκούργκεν Μαργκαριάν, έναν Αρμένιο αξιωματικό, που είχε σταλεί για τους ίδιους λόγους. Ένα βράδυ, ο Σαφάροφ μπήκε στο δωμάτιο του Μαργκαριάν και τον δολοφόνησε με τσεκούρι. Αμέσως φυλακίστηκε, και ουγγρικό δικαστήριο τον καταδίκασε το 2006 σε ισόβια κάθειρξη για φόνο εκ προμελέτης.
Ωστόσο, το 2012, η κυβέρνηση Fidesz αποφάσισε να αποδεχθεί το επίμονο αίτημα του Μπακού να εκδοθεί ο Σαφάροφ στο Αζερμπαϊτζάν - με την υπόσχεση ότι η απόφαση του ουγγρικού δικαστηρίου θα γίνει σεβαστή και θα ενισχυθεί.
Ωστόσο, κατά την επιστροφή του, αντί να σταλεί στη φυλακή, ο Σαφάροφ έγινε δεκτός ως εθνικός ήρωας, του δόθηκε αμνηστία, αποζημιώθηκε για τα τελευταία οκτώ χρόνια που πέρασε στη φυλακή και πήρε προαγωγή στο Υπουργείο Άμυνας, όπου εργάζεται σήμερα.
Η Αρμενία διέκοψε αμέσως όλες τις διπλωματικές σχέσεις με την Ουγγαρία. Έκτοτε, οι σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών έχουν βαλτώσει.
Ως εκ τούτου, η συνεχής ανάπτυξη των διμερών επαφών μεταξύ Βουδαπέστης και Μπακού δεν προκαλεί έκπληξη. Παρόλο που η Ουγγαρία θα μπορούσε σίγουρα να είχε εργαστεί τουλάχιστον για τη βελτίωση των σχέσεων με την Αρμενία, η κυβέρνηση Fidesz προτίμησε να επικεντρώσει όλες τις προσπάθειές της στο Αζερμπαϊτζάν.
<h3>Η αυξανόμενη επιρροή της Τουρκίας</h3>
Ποιο ρόλο θα μπορούσε να διαδραματίσει η Τουρκία σε αυτή την προσέγγιση; Πράγματι, μπορεί κανείς εύλογα να υποθέσει ότι ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος βρίσκεται κοντά τόσο στον Βίκτορ Όρμπαν όσο και στον Ιλχάμ Αλίγιεφ, θα μπορούσε να ενθαρρύνει τους συμμάχους του να ενισχύσουν τους δεσμούς τους.
Αυτό θα μπορούσε να φανεί μέσω της προσχώρησης της Ουγγαρίας στο Τουρκικό Συμβούλιο το 2018 ως κράτους παρατηρητή, λόγω της ισχυρής και συνεπούς πεποίθησης του Όρμπαν ότι οι Μαγυάροι είναι ιστορικά συνδεδεμένοι με τα τουρκικά φύλα. Το 2020, ο Όρμπαν δήλωσε ότι «ο ουγγρικός λαός θεωρεί τους τουρκικούς λαούς αδελφούς του».
Η επιθετική εξωτερική πολιτική της Τουρκίας, η οποία βρίσκεται πιο μακριά από ποτέ για να ενταχθεί στην ΕΕ, θα πρέπει να αναγκάσει τις Βρυξέλλες να βελτιώσουν τον ορισμό της Ανατολικής Εταιρικής Σχέσης (ΑΕΣ). Πράγματι, ο ρόλος της Τουρκίας ως διαμεσολαβητικού παράγοντα στον Καύκασο φαίνεται να παραγκωνίζεται πολύ συχνά από την υπερβολική έμφαση που δίνεται στη Ρωσία στο πλαίσιο της ΑΕΣ.
Η σημασία της Τουρκίας αυξάνεται όχι μόνο καθώς επεκτείνει την επιρροή της στον Νότιο Καύκασο, αλλά και καθώς κράτη μέλη της ΕΕ, όπως η Ουγγαρία, έρχονται πιο κοντά της. Η Κωνσταντινούπολη και η Βουδαπέστη ενισχύουν διαρκώς τις σχέσεις τους, κυρίως στον στρατιωτικό-βιομηχανικό τομέα. Εάν η ΕΕ δεν αντιδράσει, ο Βίκτορ Όρμπαν θα συνεχίσει να σπρώχνει την Ουγγαρία προς αυταρχικά καθεστώτα όπως η Τουρκία ή το Αζερμπαϊτζάν.
<h3>Η Ουγγαρία και τα όρια της Ανατολικής Εταιρικής Σχέσης</h3>
Θα ήταν πολύ εύκολο να κατηγορήσουμε μόνο την Ουγγαρία. Και άλλες χώρες της ΕΕ έχουν έρθει πιο κοντά στο Αζερμπαϊτζάν, κυρίως η Ιταλία. Η έμφαση της ΕΕ στη δημοκρατία και το κράτος δικαίου έμεινε στα λόγια, καθώς οι Βρυξέλλες ενθάρρυναν συνεχώς την οικονομική συνεργασία με το Μπακού.
Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι η κυβέρνηση του Βίκτορ Όρμπαν ασκεί επίσης κλασική ρεαλπολιτίκ. Παρά τον ισχυρισμό της ότι ασκεί πολιτική σύμφωνα με «αξίες», δεν καταφέρνει να ασκήσει και εξωτερική πολιτική με βάση τις αξίες.
Προφανώς, το κύριο κίνητρο για την προσέγγιση είναι οι ενεργειακοί πόροι του Αζερμπαϊτζάν. Το Αζερμπαϊτζάν εκτιμάται ότι διαθέτει τα 25α μεγαλύτερα κοιτάσματα φυσικού αερίου, αλλά πολλοί ειδικοί υποψιάζονται ότι η χώρα διαθέτει πολύ μεγαλύτερες ποσότητες, κρυμμένες στην Κασπία Θάλασσα.
Τον Νοέμβριο του 2020 ολοκληρώθηκε ο Διαδριατικός Αγωγός (TAP). Μεταφέρει αζέρικο φυσικό αέριο μέσω Γεωργίας, Τουρκίας, Βουλγαρίας, Ελλάδας και καταλήγει στην Ιταλία, όπου συνδέεται με το ευρωπαϊκό δίκτυο.
Αν και οι ποσότητες είναι ασήμαντες σε σύγκριση με αυτό που μπορεί να προσφέρει η Ρωσία, η ΕΕ πάντα υποστήριζε αυτό το έργο, το οποίο ανήκει κυρίως σε ιταλικές, βρετανικές και αζέρικες εταιρείες, λόγω της εναλλακτικής λύσης που προσφέρει στο ρωσικό φυσικό αέριο. Ο Σιγιάρτο αναμένει ότι, αφού η Ουγγαρία ολοκληρώσει την κατασκευή ενός αγωγού που θα συνδέει τη χώρα με τη Σερβία, θα είναι σε θέση να αγοράσει αζέρικο αέριο το αργότερο το 2025.
Η ουγγρική εξωτερική πολιτική συχνά αποδοκιμάζεται εντός της ΕΕ. Ωστόσο, στην προκειμένη περίπτωση, θα ήταν δύσκολο να κατηγορήσει κανείς τη Βουδαπέστη ότι ξεπέρασε τα όρια: η προσέγγισή της με το Μπακού διευκολύνθηκε μόνο εξαιτίας των ρεαλιστικών οικονομικών σχέσεων που έχει δημιουργήσει η ΕΕ (με την ενθάρρυνση των Ηνωμένων Πολιτειών) με το Αζερμπαϊτζάν, εν μέρει ως αποτέλεσμα της Ανατολικής Εταιρικής Σχέσης.
Η βολική απουσία διπλωματικών σχέσεων με την Αρμενία και η φιλία μεταξύ Όρμπαν και Ερντογάν συνέβαλαν στην επισφράγιση της προσέγγισης Ούγγρων-Αζέρων.

Οι ανθηρές σχέσεις μεταξύ Ουγγαρίας και Αζερμπαϊτζάν

Η Ουγγαρία και το Αζερμπαϊτζάν έχουν αναπτύξει εξαιρετικές διμερείς σχέσεις. Τι κρύβεται πίσω από την απροσδόκητη φιλία;

Seit mehr als einem Jahrzehnt führen Ungarn und Aserbaidschan hervorragende bilaterale Beziehungen. Eigentlich steht das im Widerspruch zu Budapests Anspruch, die verfolgten Christen im Osten zu verteidigen. Doch es ist eine pragmatische Diplomatie, die der Haltung der EU gegenüber Baku entspricht.

Der Krieg zwischen Armenien und Aserbaidschan um die Kontrolle von Berg-Karabach hatte erst wenige Tage zuvor begonnen, als Ungarns Außenminister Péter Szijjártób bereits sehr diplomatisch die Unterstützung Ungarns für das autoritäre Regime Aserbaidschans zum Ausdruck brachte:
"Das mehrheitlich von Armeniern bewohnte Berg-Karabach liegt innerhalb der international anerkannten Grenzen Aserbaidschans, und Ungarn unterstützt die territoriale Integrität und Souveränität von Staaten als allgemeines Prinzip des Völkerrechts."
Daher kam der jüngste Besuch Szijjártós in Baku am 10. März nicht überraschend.
<h3>Die stetige Entwicklung der politischen und wirtschaftlichen Beziehungen</h3>
Szijjártó, der von seinem Amtskollegen Jeyhun Bayramov und später vom Präsidenten Aserbaidschans lham Aliyev empfangen wurde, erklärte, dass die ungarische Regierung die Beteiligung ungarischer Unternehmen am "Wiederaufbau von Berg-Karabach" unterstützen werde.
Über die symbolischen 25.000 Euro hinaus, die für die Entminung der Kriegsgebiete bereitgestellt wurden, wird Budapest über die staatliche Eximbank einen Kredit von 100 Millionen Dollar für ungarische Unternehmen bereitstellen, die dort Geschäfte machen wollen.
Tatsächlich tun das einige von ihnen bereits: Die ungarische Billigfluggesellschaft "Wizz Air" betreibt eine Direktverbindung zwischen Budapest und Baku, der ungarische Energydrink-Hersteller "Hell" beherrscht 25 Prozent des aserbaidschanischen Marktes, und der Ölkonzern "MOL" hat 2019 bekannt gegeben, 1,5 Milliarden Dollar in das Land zu investieren.
Die Entwicklung der Wirtschafts- und Handelsbeziehungen folgt einer relativ jungen diplomatischen Annäherung zwischen Budapest und Baku. Alles begann, noch bevor der Fidesz mit dem ehemaligen Ministerpräsidenten Ferenc Gyurcsány an die Macht zurückkehrte, der 2008 zweimal nach Baku reiste. Auch Präsident Ilham Aliyev besuchte Ungarn zweimal, 2008 und 2009.
Seitdem trägt Orbáns Regierung aktiv zu dieser Annäherung bei. Heutzutage spricht Ilham Alijew über Ungarn als einen der "engsten Freunde Aserbaidschans".
<h3>Erwartbares der ungarischen Diplomatie</h3>
Der jüngste Besuch in Aserbaidschan veranschaulichte erneut einige Merkmale der ungarischen Außenpolitik. So erklärte Szijjártó, dass Ungarn in seiner bevorstehenden Ratspräsidentschaft die Notwendigkeit betonen wird, zu einem nachhaltigen Frieden in der Region beizutragen, insbesondere um "allen Vertriebenen die Rückkehr in ihre Heimat zu ermöglichen".
Hier kann man zwischen den Zeilen Orbáns Sorge lesen, nicht noch mehr Asylsuchende auf den Straßen nach Europa zu haben.
Ein weiterer bekannter Schritt ist die Unterzeichnung eines Kooperationsabkommens zwischen der ADA-Universität von Aserbaidschan und der Diplomatischen Akademie von Ungarn. Diese Vereinbarung kommt, während Ungarn jedes Jahr 200 Stipendien für aserbaidschanische Studierende im Rahmen des Programms "Study in Hungary" anbietet.
Im Jahr 2020 kamen mehr als 10.000 Studierende, meist aus dem Nahen Osten, Asien oder Südamerika, zum Studium nach Ungarn.
<h3>Ungarn und die "im Osten verfolgten Christen"</h3>
Eines hat dieser Besuch jedoch überhaupt nicht bestätigt. Es gibt nämlich ein Narrativ, das der Fidesz seit seinem Comeback regelmäßig wiederholt: dass Ungarn der Verteidigung des Christentums verpflichtet ist.
Dieses Ziel hat aus Orbáns Sicht zwei Aspekte: Zum einen, und das ist das Wichtigste, bedeutet es, dass Europa als Bollwerk der christlichen Zivilisation verteidigt werden müsse. Angeblich kämpft Ungarn für die Bewahrung des christlichen Erbes in Europa. Andererseits bedeutet dies, dass Ungarn für verfolgte Christen im Ausland eintritt, vor allem für die sogenannten Ostchristen.
Im Jahr 2017 nahmen diese Aufrufe zur Unterstützung verfolgter Christen mit der Gründung der humanitären Stiftung "Hungary Helps" eine konkrete Form an. Wenn diese staatliche Stiftung auch keine expliziten Ziele in Bezug auf Christen nennt, so erwähnt sie doch die humanitäre Hilfe "mit besonderer, aber nicht ausschließlicher Aufmerksamkeit für verfolgte religiöse Gruppen".
Eine jüngste Illustration geschah im Dezember 2020, als Viktor Orbán höchstpersönlich dem Patriarchen der Syrisch-Orthodoxen Kirche, Ignatius Aphrem II., die Schlüssel einer Villa auf den Budaer Hügeln übergab. Aber nicht irgendeiner Villa – sie wurde einst von János Kádár bewohnt, dem ehemaligen kommunistischen Diktator Ungarns, der zwischen 1956 und 1988 herrschte.
Während dieser kleinen und privaten Zeremonie betonte Tristan Azbej, Direktor von Ungarn hilft, erneut die Notwendigkeit, die orthodoxen Kirchen in Syrien, Irak, Jordanien und Libanon zu unterstützen.
<h3>Schlechte Verbindung zwischen Eriwan und Budapest</h3>
Gibt es in Bezug auf verfolgte Christen im Osten ein stärkeres Symbol als die Haltung gegenüber Armenien? Ist es nicht verwunderlich, dass Budapest sein muslimisches Pendant unterstützt und nicht das kleine christliche Land Armenien?
In der Tat überrascht es überhaupt nicht verwunderlich, wenn man weiß, was zwischen Budapest und Eriwan vorgefallen ist. Seit 2012 gibt es wegen der Safarow-Affäre schlichtweg keine diplomatischen Beziehungen mehr.
Im Jahr 2004 wurde der aserbaidschanische Offizier Ramil Safarow nach Budapest geschickt, um an einem Nato-Treffen teilzunehmen. In der ungarischen Hauptstadt angekommen, traf er sich mit Gurgen Markarian, einem armenischen Offizier, der aus denselben Gründen geschickt wurde. Nachts betritt Safarow das Zimmer von Markarian und ermordet ihn mit einer Axt. Ein ungarisches Gericht verurteilte ihn 2006 wegen Mordes zu lebenslanger Haft.
Im Jahr 2012 beschloss die Fidesz-Regierung jedoch, der beharrlichen Forderung Bakus nachzugeben, und Safarow an Aserbaidschan auszuliefern – mit dem Versprechen, dass die Entscheidung des ungarischen Gerichts respektiert und in gleicher Weise ausgeführt werde.
Doch nach seiner Rückkehr wurde Safarow nicht ins Gefängnis gesteckt, sondern als Nationalheld begrüßt, amnestiert, für die letzten acht Jahre im Gefängnis entschädigt und im Verteidigungsministerium befördert, wo er noch heute arbeitet.
Armenien brach sofort alle diplomatischen Beziehungen zu Ungarn ab. Seitdem sind die Beziehungen zwischen den beiden Ländern ins Stocken geraten.
Daher ist die kontinuierliche Entwicklung der bilateralen Kontakte zwischen Budapest und Baku nicht überraschend. Obwohl Ungarn sicherlich daran hätte arbeiten können, zumindest die Beziehungen zu Armenien zu verbessern, zog es die Fidesz-Regierung vor, all ihre Bemühungen auf Aserbaidschan zu konzentrieren.
<h3>Der wachsende Einfluss der Türkei</h3>
Welche Rolle könnte die Türkei bei dieser Annäherung gespielt haben? In der Tat kann man davon ausgehen, dass Recep Tayyip Erdoğan, der sowohl Viktor Orbán als auch Ilham Alijew nahe steht, seine Verbündeten ermutigt haben könnte, ihre Beziehungen zu stärken.
Dies konnte durch Ungarns Beitritt zum Türkischen Rat im Jahr 2018 als Beobachterstaat gesehen werden, nachdem Orbán stark davon überzeugt wurde, dass die Magyaren historisch mit den Turkvölkern verbunden sind. Im Jahr 2020 erklärte Orbán, dass "das ungarische Volk die Turkvölker als seine Brüder betrachtet".
Die aggressive Außenpolitik der Türkei, die mehr denn je davon entfernt ist, der EU tatsächlich beizutreten, sollte Brüssel dazu zwingen, die Definition der Östlichen Partnerschaft (ÖstP) zu verfeinern. Tatsächlich scheint die Rolle der Türkei als vermittelnder Akteur im Kaukasus durch die übermäßige Fokussierung auf Russland im Rahmen der Östlichen Partnerschaft der Europäischen Nachbarschaftspolitik zu oft in den Hintergrund zu geraten.
Die Bedeutung der Türkei wächst nicht nur durch die Ausweitung ihres Einflusses im Südkaukasus, sondern auch durch die Annäherung von EU-Mitgliedsstaaten wie Ungarn an sie. Istanbul und Budapest haben ihre Beziehungen ständig ausgebaut, vor allem im militärisch-industriellen Bereich. Wenn die EU nicht reagiert, wird Viktor Orbán Ungarn weiter in Richtung autoritärer Regime wie die Türkei oder Aserbaidschan drängen.
<h3>Ungarn und die Grenzen der Östlichen Partnerschaft</h3>
Nur Ungarn die Schuld zu geben, wäre zu einfach. Andere EU-Länder haben sich Aserbaidschan angenähert, allen voran Italien. Die Betonung der EU auf Demokratie und Rechtsstaatlichkeit ist billiges Gerede geblieben, da Brüssel kontinuierlich die wirtschaftliche Zusammenarbeit mit Baku gefördert hat.
Es überrascht nicht, dass auch die Regierung von Viktor Orbán klassische Realpolitik betreibt. Trotz ihres Anspruchs, Politik nach "Werten" zu betreiben, versagt sie dabei, dies auch außenpolitisch zu tun.
Der Hauptanreiz für die Annäherung sind offensichtlich die Energieressourcen Aserbaidschans. Man schätzt, dass Aserbaidschan eine der größten natürlichen Gasreserven besitzt (das Land steht weltweit auf Platz 25). Viele Experten vermuten aber auch, dass das Land auf viel größeren Mengen sitzen könnte, die unter dem Kaspischen Meer liegen.
Im November 2020 wurde die Trans Adriatic Pipeline (TAP) fertiggestellt. Sie transportiert aserbaidschanisches Gas durch Georgien, die Türkei, Bulgarien, Griechenland und beendet ihren Verlauf in Italien, wo sie an das europäische Netz angeschlossen wird.
Obwohl die Mengen im Vergleich zu dem, was Russland anbieten kann, unbedeutend sind, hat die EU dieses Projekt, das hauptsächlich italienischen, britischen und aserbaidschanischen Unternehmen gehört, immer unterstützt, weil es eine Alternative zum russischen Gas darstellt. Szijjártó rechnet damit, dass Ungarn nach der Fertigstellung einer Pipeline, die das Land mit Serbien verbindet, spätestens 2025 aserbaidschanisches Gas kaufen kann.
Die ungarische Außenpolitik wird innerhalb der EU oft angeprangert. In diesem Fall wäre es jedoch schwer, Budapest zu beschuldigen, aus der Reihe zu tanzen: Seine Annäherung an Baku wurde nur durch pragmatische Wirtschaftsbeziehungen erleichtert, die die EU (ermutigt durch die Vereinigten Staaten) mit Aserbaidschan aufgebaut hat – teilweise als Ergebnis der Östlichen Partnerschaft.
Dass diplomatische Beziehungen zu Armenien fehlen ist bequem. Und durch die Freundschaft zwischen Orbán und Erdoğan ist die ungarisch-asiatische Annäherung besiegelt.

Die Beziehungen zwischen Ungarn und Aserbaidschan blühen auf

Ungarn und Aserbaidschan haben hervorragende bilaterale Beziehungen entwickelt. Was steckt hinter der unerwarteten Friedfertigkeit?

Depuis plus d'une décennie, Budapest et Bakou ont développé d'excellentes relations bilatérales, en contradiction totale avec les prétentions de la Hongrie de défendre les « chrétiens persécutés » de l'Orient, mais en accord avec la diplomatie pragmatique de l'UE avec l'Azerbaïdjan riche en hydrocarbures.

La guerre entre l'Arménie et l'Azerbaïdjan pour le contrôle du Haut-Karabagh n'a commencé que quelques jours plus tôt, mais le ministre hongrois des Affaires étrangères, Péter Szijjártó, a déjà exprimé très diplomatiquement le soutien de la Hongrie au régime autoritaire de l'Azerbaïdjan :
« Le Haut-Karabagh à majorité arménienne se trouve à l'intérieur des frontières internationalement reconnues de l'Azerbaïdjan, et la Hongrie soutient l'intégrité territoriale et la souveraineté des États en tant que principe général du droit international. »
La récente visite de M. Szijjártó à Bakou, le 10 mars, n'a donc pas été une surprise.
<h3>Le développement régulier des relations politiques et économiques</h3>
Reçu par son homologue, Jeyhun Bayramov, puis par le président de l'Azerbaïdjan, Ilham Aliyev, le chef de la diplomatie hongrois a déclaré que son gouvernement soutiendrait la participation des entreprises hongroises à la « reconstruction du Haut-Karabagh ».
Au-delà des 25 000 euros symboliques versés pour le déminage des zones de guerre, Budapest allouera une ligne de crédit de 100 millions de dollars, par l'intermédiaire de la banque publique Eximbank, aux entreprises hongroises désireuses de faire des affaires dans cette région.
En fait, plusieurs d'entre elles le font déjà : Wizz Air exploite une liaison directe entre Budapest et Bakou, la boisson énergétique hongroise Hell détient 25 % du marché azéri, tandis que la compagnie pétrolière MOL a signé un investissement de 1,5 milliard de dollars en 2019.
Le développement des relations économiques et commerciales fait suite à un rapprochement diplomatique relativement récent entre Budapest et Bakou. Il a débuté avant le retour du Fidesz au pouvoir, sous la férule de l'ex-Premier ministre Ferenc Gyurcsány, qui s'est rendu à deux reprises à Bakou en 2008. Le président Ilham Aliyev s'est également rendu deux fois en Hongrie, en 2008 et 2009.
Depuis, le gouvernement de Viktor Orbán a activement contribué à ce rapprochement. Aujourd'hui, Ilham Aliyev parle de la Hongrie comme de l'un des « amis les plus proches de l'Azerbaïdjan ».
<h3>Des gestes familiers de la diplomatie hongroise</h3>
La récente visite du ministre en Azerbaïdjan a illustré une fois de plus certaines caractéristiques de la politique étrangère de la Hongrie. Par exemple, M. Szijjártó a déclaré que la Hongrie, lors de sa prochaine présidence du Conseil de l'Europe, insistera sur la nécessité de contribuer à une paix durable dans la région, notamment pour « permettre à tous ceux qui ont été déplacés de rentrer chez eux ».
On peut lire ici entre les lignes le souci de Viktor Orbán de ne pas avoir plus de réfugiés sur les routes de l'Europe.
Autre geste familier, la signature d'un accord de coopération entre l'Université ADA d'Azerbaïdjan et l'Académie diplomatique de Hongrie. Cet accord intervient alors que la Hongrie propose chaque année 200 bourses d'études aux étudiants azéris dans le cadre du programme « Étudie en Hongrie ».
En 2020, plus de 10 000 étudiants venant principalement du Moyen-Orient, d'Asie ou d'Amérique du Sud sont venus étudier en Hongrie.
<h3>La Hongrie et les « chrétiens persécutés » de l'Orient</h3>
Cependant, une antienne du gouvernement n'a pas été confirmée par cette visite. Depuis son retour, le Fidesz ne cesse de répéter que la Hongrie est engagée dans la défense de la chrétienté.
Aux yeux de Viktor Orbán, cet objectif signifie, d'une part, que l'Europe doit être défendue comme le bastion de la civilisation chrétienne. Ainsi, la Hongrie se bat soi-disant pour la préservation de l'héritage chrétien de l'Europe. D'autre part, cela signifie que la Hongrie défend les chrétiens persécutés à l'étranger, en particulier les « chrétiens d'Orient ».
En 2017, ces appels à soutenir les chrétiens persécutés ont pris une forme concrète avec la création de la fondation humanitaire « Hungary Helps ». Si cette fondation publique n'énonce pas explicitement d'objectifs liés aux chrétiens, elle mentionne une aide humanitaire « avec une attention particulière, mais non exclusive, sur les groupes religieux persécutés ».
Une illustration récente a eu lieu en décembre 2020, lorsque Viktor Orbán a lui-même remis à Ignace Aphrem II, le patriarche de l'Église syriaque orthodoxe, les clés d'une villa sur les collines de Buda - pas n'importe quelle villa, puisqu'elle était occupée par János Kádár, ancien dictateur communiste de Hongrie entre 1956 et 1988.
Au cours de cette petite cérémonie privée, Tristan Azbej, directeur de Hungary Helps, a une nouvelle fois souligné la nécessité de soutenir les églises orthodoxes de Syrie, d'Irak, de Jordanie et du Liban.
<h3>Signal perdu entre Erevan et Budapest</h3>
Or y a-t-il un symbole plus fort que l'Arménie en ce qui concerne les chrétiens d'Orient persécutés ? N'est-il pas surprenant que Budapest soutienne son homologue musulman plutôt que le petit pays chrétien qu'est l'Arménie ?
En réalité, ce n'est pas surprenant du tout, compte tenu de l'état actuel des choses entre Budapest et Erevan. Entre les deux pays, les relations diplomatiques ont été coupées depuis 2012 à cause de l'affaire Safarov.
En 2004, l'officier azéri Ramil Safarov est envoyé à Budapest pour assister à une réunion de l'OTAN. Une fois dans la capitale hongroise, il rencontre Gurgen Margaryan, un officier arménien, envoyé pour les mêmes raisons. Une nuit, Ramil Safarov pénètre dans la chambre de Gurgen Markarian et l'assassine à la hache. Immédiatement emprisonné, un tribunal hongrois le condamne en 2006 à la prison à vie pour meurtre avec préméditation.
Cependant, en 2012, le gouvernement dirigé par le Fidesz accepte la demande insistante de Bakou d'extrader M. Safarov vers l'Azerbaïdjan, avec la promesse que la décision du tribunal hongrois sera respectée et renforcée.
Pourtant, à son retour, loin d'être envoyé en prison, l'officier azéri a été accueilli comme un héros national, amnistié, indemnisé pour les huit dernières années passées en prison et promu au sein du ministère de la Défense, où il travaille aujourd'hui.
L'Arménie a immédiatement rompu toutes ses relations diplomatiques avec la Hongrie. Depuis, les relations entre les deux pays sont au point mort.
Le développement continu des contacts bilatéraux entre Budapest et Bakou n'est donc guère surprenant. Bien que la Hongrie aurait pu travailler à minima à améliorer les relations avec l'Arménie, le gouvernement de M. Orban a préféré concentrer tous ses efforts sur l'Azerbaïdjan.
<h3>L'influence croissante de la Turquie</h3>
Quel rôle la Turquie a-t-elle pu jouer dans ce rapprochement ? En effet, on peut raisonnablement penser que le président turc Recep Tayyip Erdoğan, proche à la fois de Viktor Orbán et d'Ilham Aliyev, ait pu encourager ses alliés à renforcer leurs liens.
Le rapprochement entre Ankara et Budapest s'est notamment concrétisé avec l'adhésion de la Hongrie au Conseil turc en 2018 en tant qu'État observateur, Viktor Orban ayant répété sa conviction que les Magyars sont historiquement liés aux tribus turques. En 2020, le Premier ministre hongrois a même déclaré que le peuple hongrois considérait les Turcs « comme ses frères ».
La politique étrangère agressive de la Turquie, qui est plus éloignée que jamais de l'adhésion à l'UE, devrait obliger Bruxelles à affiner la définition du Partenariat oriental. En effet, le rôle de la Turquie en tant qu'acteur intermédiaire dans le Caucase semble trop souvent mis de côté par l'accent excessif mis sur la Russie dans le cadre du partenariat.
Pourtant, l'importance de la Turquie croît à mesure qu'elle étend son influence dans le Caucase du Sud et que des États membres de l'UE se rapprochent d'elle. Istanbul et Budapest n'ont cessé de renforcer leurs relations, notamment dans le domaine militaro-industriel. Si l'UE ne réagit pas, Viktor Orbán continuera à pousser la Hongrie vers des régimes autoritaires comme la Turquie ou l'Azerbaïdjan.
<h3>La Hongrie et les limites du Partenariat oriental</h3>
Il serait trop facile de rejeter la faute sur la seule Hongrie. D'autres pays de l'UE se sont rapprochés de l'Azerbaïdjan, notamment l'Italie. L'accent mis par l'UE sur la démocratie et l'État de droit est resté un vœu pieux, tandis que Bruxelles n'a cessé d'encourager la coopération économique avec Bakou.
Sans surprise, le gouvernement de Viktor Orbán pratique également la realpolitik classique. Bien qu'il prétende faire de la politique selon des « valeurs », sa politique étrangère ne les reflète pas nécessairement.
De toute évidence, la principale motivation du rapprochement est l'existence de ressources énergétiques en Azerbaïdjan. On estime que l'Azerbaïdjan possède la 25e plus grande réserve naturelle de gaz, mais de nombreux experts soupçonnent le pays de détenir des quantités bien plus importantes, cachées dans la mer Caspienne.
En novembre 2020, le gazoduc transadriatique (TAP) a été achevé. Il transporte le gaz azéri à travers la Géorgie, la Turquie, la Bulgarie, la Grèce et termine sa course en Italie, se connectant au réseau européen.
Bien que les quantités soient insignifiantes par rapport à ce que peut offrir la Russie, l'UE a toujours soutenu ce projet, détenu principalement par des entreprises italiennes, britanniques et azéries, en raison de son alternative au gaz russe. M. Szijjártó prévoit qu'une fois que la Hongrie aura terminé la construction d'un gazoduc reliant le pays à la Serbie, elle sera en mesure d'acheter du gaz azerbaïdjanais en 2025 au plus tard.
La politique étrangère hongroise est souvent dénoncée au sein de l'UE. Cependant, dans ce cas, il serait difficile d'accuser Budapest de sortir du rang : son rapprochement avec Bakou n'a été facilité que par les relations économiques pragmatiques que l'UE (encouragée par les États-Unis) a établies avec l'Azerbaïdjan, en partie grâce au Partenariat oriental.
L'absence de relations diplomatiques avec l'Arménie et l'amitié entre MM. Orbán et Erdoğan ont contribué à sceller le rapprochement entre Budapest e Bakou.

Les relations florissantes entre la Hongrie et l'Azerbaïdjan

Entre Bakou et Budapest, les relations sont au beau fixe. Oubliée la défense des chrétiens d'Orient, Viktor Orbán fait de la realpolitik.

Durante más de una década, húngaros y azerbaiyanos han desarrollado excelentes relaciones bilaterales. Es una opción de política exterior que contradice las pretensiones de Budapest de defender a los cristianos perseguidos en Oriente Próximo, pero va en línea con la diplomacia pragmática de la Unión Europea con Bakú

Pocos días después del inicio de la guerra entre Armenia y Azerbaiyán el año pasado por el control del Alto Karabaj, el ministro de Asuntos Exteriores de Hungría, Péter Szijjártó, expresó de forma muy diplomática el apoyo de Hungría al régimen autoritario azerbaiyano.
"El Alto Karabaj de mayoría armenia se encuentra dentro de las fronteras internacionalmente reconocidas de Azerbaiyán, y Hungría apoya la integridad territorial y la soberanía de los Estados como principio general del derecho internacional", afirmó en su momento.
Por ello, la reciente visita de Szijjártó a Bakú el pasado 10 de marzo no fue una sorpresa.
<h3>Un desarrollo progresivo de las relaciones políticas y económicas</h3>
Recibido por su homólogo, Jeyhun Bayramov, y después por el presidente de Azerbaiyán, Ilham Aliyev, Szijjártó declaró que el Gobierno húngaro apoyaría la participación de su país en la "reconstrucción del Alto Karabaj".
Más allá de los 25.000 euros simbólicos donados para el desminado de las zonas de guerra, Budapest destinará una línea de crédito de 100 millones de dólares a través del banco estatal Eximbank para las empresas húngaras que quieran hacer negocios allí.
De hecho, algunas ya lo hacen: Wizz Air opera una conexión directa entre Budapest y Bakú, la bebida energética húngara Hell posee el 25% del mercado azerí y la petrolera MOL firmó una inversión de 1.500 millones de dólares en 2019.
El desarrollo de las relaciones económicas y comerciales se produce tras un acercamiento diplomático relativamente reciente entre Budapest y Bakú. Comenzó antes del regreso del Fidesz al poder, con el exprimer ministro húngaro Ferenc Gyurcsány, que viajó dos veces a Azerbaiyán en 2008. Aliyev también visitó Hungría en dos ocasiones, en 2008 y 2009.
Desde entonces, el Gobierno del primer ministro húngaro Viktor Orbán ha contribuido a este acercamiento. Aliyev habla de Hungría como uno de los "amigos más cercanos de Azerbaiyán".
<h3>Movimientos familiares de la diplomacia húngara</h3>
La reciente visita a Azerbaiyán volvió a ilustrar algunos rasgos de la política exterior húngara. Por ejemplo, Szijjártó declaró que Hungría haría hincapié en la necesidad de contribuir a una paz sostenible en la región en su próxima presidencia del Consejo de Europa, en especial para "permitir que todos los desplazados regresen a sus hogares".
Aquí se puede leer en letra pequeña la preocupación de Orbán por no tener más refugiados en las carreteras hacia Europa.
Otro movimiento conocido es la firma de un acuerdo de cooperación entre la Universidad ADA de Azerbaiyán y la Academia Diplomática de Hungría. Entretanto, Hungría ha ofrecido doscientas becas a estudiantes azerbaiyanos cada año como parte del programa Study in Hungary.
En 2020, más de 10.000 estudiantes procedentes sobre todo de Oriente Próximo, Asia o Sudamérica fueron a estudiar al país.
<h3>Hungría y los "cristianos perseguidos" de Oriente Próximo</h3>
Sin embargo, hay algo que esta visita no confirmó. Una narrativa que Fidesz ha repetido con regularidad desde su regreso: que Hungría está comprometida con la defensa de la cristiandad.
Para Orbán, este objetivo tiene dos aspectos. Por un lado, y lo más importante, significa que hay que defender a Europa como bastión de la civilización cristiana. Supuestamente, Hungría lucha por preservar la herencia cristiana de Europa. Por otro, significa que el país defiende a los cristianos perseguidos en el extranjero, en especial a los "cristianos orientales".
En 2017, estos llamamientos a apoyar a los cristianos perseguidos tomaron forma con la creación de la fundación humanitaria Hungary Helps. Si bien esta fundación estatal no declara ningún objetivo relacionado con los cristianos, menciona la ayuda humanitaria "con atención especial, pero no exclusiva, a los grupos religiosos perseguidos".
Un ejemplo reciente ocurrió en diciembre de 2020, cuando el propio Orbán le entregó las llaves de una villa en las colinas de la zona de Buda, en Budapest, al patriarca de la Iglesia ortodoxa siria, Ignacio Aphrem II. No es cualquier villa: solía estar ocupada por János Kádár, dictador comunista de Hungría entre 1956 y 1988.
Durante esta ceremonia pequeña y privada, el director de Hungary Helps, Tristan Azbej, volvió a subrayar la necesidad de apoyar a las iglesias ortodoxas de Siria, Irak, Jordania y Líbano.
<h3>Señal perdida entre Ereván y Budapest</h3>
En cuanto a los cristianos orientales perseguidos, ¿hay algún símbolo más fuerte que Armenia? ¿No sorprende que Budapest apoye a su homólogo musulmán en lugar del pequeño país cristiano de Armenia?
De hecho, no, conociendo las relaciones diplomáticas entre Budapest y Ereván: no las hay desde 2012 a causa del caso Safarov.
En 2004, el oficial azerbaiyano Ramil Safarov fue enviado a Budapest para asistir a una reunión de la OTAN. Una vez en la capital húngara, se reunió con un oficial armenio, Gurgen Margarián, enviado por los mismos motivos. En una de esas noches, Safarov entró en la habitación de Margarián y lo asesinó con un hacha. Fue encarcelado de inmediato y un tribunal húngaro lo condenó en 2006 a cadena perpetua por asesinato premeditado.
Sin embargo, en 2012, el Gobierno de Fidesz decidió aceptar la demanda insistente de Bakú de extraditar a Safarov a Azerbaiyán, con la promesa de que se respetaría y reforzaría la decisión del tribunal húngaro.
Lejos de ser enviado a la cárcel, Safarov fue recibido como un héroe nacional, amnistiado e indemnizado por los ocho años en prisión. Además, lo promovieron dentro del Ministerio de Defensa, donde todavía trabaja.
Armenia cortó las relaciones diplomáticas con Hungría de inmediato y siguen estancadas desde entonces.
Por ello, no es de extrañar el continuo desarrollo de contactos entre Budapest y Bakú. Aunque Hungría pudo haber trabajado para al menos mejorar las relaciones con Armenia, el Gobierno de Fidesz prefirió concentrar todos sus esfuerzos en Azerbaiyán.
<h3>La creciente influencia de Turquía</h3>
¿Qué papel podría haber desempeñado Turquía en este acercamiento? Se puede suponer que el presidente Recep Tayyip Erdogan, cercano a Orbán y a Aliyev, podría haberlos animado a reforzar sus lazos.
Por ejemplo, Hungría se sumó al Consejo Túrquico en 2018 como Estado observador, en línea con la creencia firme y reiterada de Orbán de que los magiares tienen un vínculo histórico con las tribus túrquicas. "El pueblo húngaro considera a los pueblos turcos como sus hermanos", declaró el primer ministro en 2020.
La agresiva política exterior de Turquía, que está más lejos que nunca de entrar en la Unión Europea, debería obligar a Bruselas a afinar la definición de la Asociación Oriental. De hecho, el papel de Turquía como intermediario en el Cáucaso parece quedar marginado muy a menudo por el excesivo protagonismo que la Asociación Oriental le otorga a Rusia.
La importancia de Turquía crece mientras amplía su influencia en el Cáucaso Sur, pero también a medida que Estados miembros de la UE como Hungría se acercan a ella. Estambul y Budapest no dejan de reforzar sus relaciones, sobre todo en el ámbito militar-industrial. Si la UE no reacciona, Orbán seguirá empujando a Hungría hacia regímenes autoritarios como Turquía o Azerbaiyán.
<h3>Hungría y los límites de la Asociación Oriental</h3>
Culpar solo a Hungría sería demasiado fácil. Otros países de la UE se han acercado a Azerbaiyán, sobre todo Italia. El énfasis de Bruselas en la democracia y el Estado de derecho ha sido una conversación barata mientras fomentaba la cooperación económica con Bakú.
Como es lógico, el Gobierno de Orbán también aplica la clásica realpolitik. A pesar de su pretensión de hacer política según los "valores", estos no guían su política exterior.
Obviamente, el incentivo principal para el acercamiento son los recursos energéticos de Azerbaiyán. Se estima que el país posee la 25ª reserva natural de gas, pero muchos expertos sospechan que cuenta con cantidades mucho mayores, ocultas en el mar Caspio.
En noviembre de 2020 se completó el Gasoducto Transadriático (TAP), que transporta el gas de Azerbaiyán a través de Georgia, Turquía, Bulgaria, Grecia y termina su recorrido en Italia, donde se conecta con la red europea.
Aunque las cantidades son insignificantes comparadas con lo que Rusia puede ofrecer, la UE siempre ha apoyado este proyecto por ser una alternativa al gas ruso. Este gasoducto es sobre todo propiedad de empresas italianas, británicas y azerbaiyanas. Szijjártó espera que, una vez que Hungría termine de construir otro que conecte el país con Serbia, pueda comprar gas azerbaiyano como muy tarde en 2025.
En Bruselas se denuncia a menudo la política exterior húngara. Pero en este caso sería difícil acusar a Budapest de sobrepasarse: su acercamiento a Bakú solo se ha visto facilitado por las relaciones económicas pragmáticas que la Unión, alentada por Estados Unidos, ha establecido con Azerbaiyán, en parte como resultado de la Asociación Oriental.
El acercamiento húngaro-azerí, por tanto, se ha visto sellado por la ausencia conveniente de relaciones diplomáticas con Armenia y la amistad entre Orbán y Erdogan.

Las florecientes relaciones entre Hungría y Azerbaiyán

Detrás de los vínculos entre húngaros y azerbaiyanos está la ruptura con Armenia, la amistad común con Erdogan, el papel de la UE y la sombra de Rusia

The Blooming Relations between Hungary And Azerbaijan

For more than a decade, Hungary and Azerbaijan have developed excellent bilateral relations. A foreign policy choice at odds with Budapest claims to defend the ‘persecuted Christians’ in the East but is in line with the EU’s pragmatic diplomacy with Baku

Thomas Laffitte