O episódio da humilhação de Josep Borrell em Moscovo diz muito mais sobre a Europa do que sobre a Rússia.

Oepisódio da humilhação de Josep Borrell em Moscovo diz muito mais sobre a Europa do que sobre a Rússia.
Que o regime de Putin é agressivo, se sente impune e que desestabilizar à sua volta é uma estratégia de exibição de um poder diminuído mas subsistente, já se sabe. Que é um perigo, sobretudo para quem está perto das suas fronteiras, também.
O problema do que aconteceu em Moscovo não é a Rússia, é a Europa. E nem é Borrell, embora se o chefe da diplomacia europeia e a sua equipa foram surpreendidos é porque alguém é ingénuo. Ou incompetente.
A União Europeia não pode ser geopolítica se não tem uma noção do lugar que quer ocupar no mundo. E para isso não precisa de decidir política externa por maioria, precisa de ter uma noção de si. Isso não se decide por maioria, sente-se e partilha-se.
A tese de que a decisão da política externa por maioria resolveria os problemas das relações internacionais da União Europeia choca com duas evidências. Por um lado, propor que decisões fundamentais para a sobrevivência de um Estado, como as relações com os seus vizinhos, possam ser tomadas contra a sua vontade é ilógico e só um Estado esgotado o aceitaria. Por outro, a decisão maioritária não garante que os europeus têm uma ideia de si e do seu lugar no mundo, apenas prova que uma maioria tem um interesse e que usa o peso da União Europeia para o prosseguir.
A alteração das prioridades globais dos Estados Unidos e da sua disponibilidade para intervir militarmente nas fronteiras próximas da Europa obrigam os europeus a ser mais realistas quanto ao que podem ter de fazer para defender os seus interesses. Mas para isso precisam de acreditar que têm interesses comuns, que uma Europa com peso global é do interesse de todos.
É óbvio que a Rússia ou a Turquia não representam uma ameaça imediata aos interesses portugueses, da mesma maneira que as relações com o Brasil ou África dizem pouco aos polacos; que o Mediterrâneo e as pressões migratórias a sul preocupam de maneiras diferentes italianos ou irlandeses. E que há divergências entre a competição que os franceses acham que podem ter com os Estados Unidos em alguns espaços e a importância da relação transatlântica para os países da Europa Central e de Leste, ou para nós, de novo.
Nada disto se resolve impondo vontades maioritárias. Nem decidindo que a geopolítica europeia é meramente comercial e que, portanto, se deve evitar, a todo o custo, tensões que prejudiquem as relações comerciais (sobretudo) de alguns.
Para ter uma autonomia estratégica que não seja fechada, meramente maioritária ou oposta aos nossos aliados, os europeus terão de acreditar que os interesses vitais de Chipre, de Portugal ou da Alemanha são compatíveis e, mais do que isso, são mais bem defendidos se a Europa tiver um lugar próprio e relevante no mundo. E que esse lugar não coloca em risco a soberania e a autonomia de cada um dos Estados membros.
Essa ideia de conceito estratégico europeu é tanto política como cultural, demográfica, histórica e de segurança. Se os europeus acreditarem, sentirem, que uma ameaça numa das fronteiras é um risco para a Europa e, portanto, para todos, esse conceito emerge e partilha-se. Se tal não acontecer, Borrell ou outro qualquer continuarão a fazer tristes figuras em Moscovo ou noutro lugar em que as divergências entre os interesses dos governos europeus sejam maiores do que a convicção de que a Europa tem interesses comuns. E nada disto tem de implicar um distanciamento dos nossos aliados. Muito pelo contrário. Essa ideia de comunidade reforça-nos, não nos diminui.
Tudo isto, claro, é muito mais fácil de descrever do que de construir. Mas não há alternativas muito melhores.

A Europa em que ninguém acredita

Josep Borrell disgraced himself in Moscow. Perhaps that's not such a bad thing: it shows exactly what needs to change when it comes to EU foreign policy

Josep Borrell's humiliation in Moscow says much more about the European Union than it does about Russia.
We already know that the Putin regime is aggressive, feels unaccountable and is insistent on meddling with the affairs of its neighbours as a way of displaying diminished but persisting power. We also know that it is dangerous, especially to those near its borders.
The problem with what happened in Moscow is not to do with Russia, but with the European Union. Nor is it about Borrell, though if the head of European diplomacy and his team were really surprised by Moscow's tone, it's the result of naivety on their part. Or incompetence.
The EU cannot be geopolitical if it does not have a sense of its place in the world. And for that, it does not need to decide on foreign policy through majority voting, rather, it needs to develop a common sense of self. And this cannot be simply decided by a majority, its something that must be felt and shared.
The thesis that majority voting on foreign policy would solve the European Union's international relations problems comes up against two obvious difficulties. Firstly, proposing that decisions that are fundamental to a state's survival, such as relations with neighbours, can be taken against that state's will is illogical and only a failed state could accept such a proposal. Secondly, a majority vote does not guarantee that Europeans have a common conception of themselves and their place in the world. It merely proves that a majority has a particular interest and is willing to use the union's influence to pursue it.
The changing global priorities of the US and its readiness to take military action on Europe's very borders are forcing Europeans to be more realistic about what they may have to do to defend their interests. But to do so, they need to believe that they have common interests and that a Europe of global weight is in everyone's interest.
It is obvious that Russia or Turkey do not represent an immediate threat to Portuguese interests, in the same way that relations with Brazil or Africa mean little to Poles. That &nbsp;the Mediterranean and migratory pressures in the south concern Italians and the Irish in different ways is also not surprising. The same goes for the fact that there are differences between the way the French feel they can compete with the US in some spaces and the importance of transatlantic ties for the countries of central and eastern Europe, or even for us in Portugal.
None of this can be resolved by imposing majority voting. Nor by deciding that European geopolitics is purely commercial and that, therefore, we must avoid at all costs any tensions that would damage, above all, commercial relations with some countries in particular.
In order to have open strategic autonomy, not merely such autonomy dictated by a majority or in opposition to our allies, Europeans must believe that the vital interests of Cyprus, Portugal or Germany are compatible and, more than that, are better defended if Europe has its own relevant place in the world. And that this place does not jeopardise the sovereignty and autonomy of each of the member states.
This idea of a "strategic" European concept is as much political as it is cultural, demographic, historical and security-related. If we Europeans come to believe and feel that a threat at one of our borders constitutes a risk for Europe, and therefore a risk for everyone within it, this concept of strategic autonomy can finally emerge and be shared. If this does not happen, Borrell (and anyone else for that matter) will continue to make a fool of themselves in Moscow or anywhere where the differences between the interests of European governments are greater than the conviction that Europe has common interests. And none of this need imply distancing ourselves from our allies. Quite the opposite. This idea of community strengthens us rather than weakens us.
Of course, all this is much easier to describe than it is to construct. But there aren't much better alternatives.

A Europe That No One Believes In

Josep Borrell disgraced himself in Moscow. Perhaps that's no bad thing: it shows exactly what needs to change when it comes to EU foreign policy

L'épisode de l'humiliation du chef de la diplomatie européenne, Josep Borrell, à Moscou en dit beaucoup plus sur l'Europe que sur la Russie.

L'épisode de l'humiliation de Josep Borrell à Moscou en dit beaucoup plus sur l'Europe que sur la Russie.
Nous savons déjà que le régime de Vladimir Poutine est agressif, qu'il a un sentiment d'impunité et qu'il persiste à s'impliquer dans les affaires de ses voisins pour afficher un pouvoir diminué mais subsistant. Nous savons aussi qu'il est dangereux, surtout pour ceux qui se trouvent à proximité de ses frontières.
Le problème avec ce qui s'est passé à Moscou a moins à voir avec la Russie qu'avec l'Europe. Il n'a rien à voir avec Josep Borrell non plus, bien que si le chef de la diplomatie européenne et son équipe ont été pris par surprise, c'est dû à leur naïveté. Ou leur incompétence.
L'UE ne peut pas être géopolitique si elle ne sait pas où elle veut se placer dans le monde. Et pour cela, elle n'a pas besoin de décider de la politique étrangère à la majorité, elle doit plutôt développer une conscience commune d'elle-même. Cette conscience ne peut pas être votée à la majorité, elle doit être ressentie et partagée.
La thèse selon laquelle une décision majoritaire en matière de politique étrangère résoudrait les problèmes des relations internationales de l'Union européenne se heurte à deux facteurs évidents. D'abord, il est illogique de proposer que des décisions qui sont fondamentales pour la survie d'un État, comme ses relations avec ses voisins, puissent être prises contre la volonté de cet État. Seul un État en faillite l'accepterait. Ensuite, la décision majoritaire ne garantit pas que les Européens ont une conception commune d'eux-mêmes et de leur place dans le monde, elle prouve simplement qu'une majorité a un intérêt et utilise le poids de l'Union européenne pour l'atteindre.
L'évolution des priorités mondiales des États-Unis et leur volonté d'intervenir militairement aux frontières immédiates de l'Europe obligent les Européens à être plus réalistes quant à ce qu'ils pourraient avoir à faire pour défendre leurs intérêts. Mais pour ce faire, ils doivent croire qu'ils ont des intérêts communs, qu'une Europe ayant un poids mondial est dans l'intérêt de tous.
Il est évident que la Russie ou la Turquie ne représentent pas une menace immédiate pour les intérêts portugais, de la même manière que les relations avec le Brésil ou l'Afrique ne signifient pas grand-chose pour les Polonais, ou que les pressions migratoires en Méditerranée concernent les Italiens ou les Irlandais de manière différente. Il en va de même pour l'existence de divergences entre la manière dont les Français estiment pouvoir concurrencer les États-Unis dans certains domaines et l'importance de la relation transatlantique pour les pays d'Europe centrale et orientale, ou pour nous au Portugal.
Rien de tout cela ne peut être résolu à travers des votes majoritaires. Ni en décidant que la géopolitique européenne est purement commerciale et que, par conséquent, il faut à tout prix éviter les tensions susceptibles de nuire aux relations commerciales avec certains pays en particulier.
Pour avoir une autonomie stratégique ouverte, pas simplement dictée par la majorité ou en opposition à nos alliés, les Européens doivent croire que les intérêts vitaux de Chypre, du Portugal ou de l'Allemagne sont compatibles et qu'ils seront mieux défendus si l'Europe dispose d'une place pertinente dans le monde. Et que cette place ne met pas en danger la souveraineté et l'autonomie de chacun des États membres.
Cette idée d'un concept stratégique européen est autant politique que culturelle, démographique, historique et sécuritaire. Si les Européens finissent par croire et sentir qu'une menace à l'une de nos frontières est un risque pour l'Europe et donc pour tout le monde, ce concept d'autonomie stratégique pourra enfin émerger et être partagé. Si cela ne se produit pas, M. Borrell (ou quiconque dans sa situation) continuera à se ridiculiser à Moscou ou partout où les différences entre les intérêts des gouvernements européens sont plus importantes que la conviction que l'Europe a des intérêts communs. Rien de tout cela n'implique que nous nous distancions de nos alliés. Bien au contraire. Cette idée de communauté nous renforce au lieu de nous diminuer.
Tout cela, bien sûr, est beaucoup plus facile à décrire qu'à construire. Mais il n'y a pas de meilleures alternatives.

Cette Europe à laquelle personne ne croit

L'épisode de l'humiliation du chef de la diplomatie européenne, Josep Borrell, à Moscou, en dit beaucoup plus sur l'Europe que sur la Russie.

Josep Borrell skompromitował się w Moskwie. Być może wyjdzie to nam na dobre, ponieważ dokładnie pokazuje, co UE musi zmienić w swojej polityce zagranicznej.

Upokorzenie Josepa Borrella w Moskwie wiele więcej mówi o Europie niż o Rosji.
To, że reżim Putina jest agresywny, czuje się bezkarny i że destabilizacja otoczenia jest dla niego strategią manifestowania swojej uszczuplonej, ale wciąż trwałej potęgi, już wiemy. Wiemy również to, że stanowi zagrożenie, zwłaszcza dla tych, którzy znajdują się w pobliżu jego granic.
Jednak problemem związanym z tym, co wydarzyło się w Moskwie, nie jest Rosja, tylko Europa. Nie jest nim też Borrell, choć szef europejskiej dyplomacji i jego zespół dali się zaskoczyć, ponieważ byli naiwni. Albo niekompetentni.
UE nie może stać się siłą geopolityczną, jeśli będzie pozbawiona wizji swojego miejsca w świecie. By to stało się możliwe, nie może decydować o polityce zagranicznej większością głosów. Powinna wypracować wspólną koncepcję samej siebie. O tym nie decyduje większość, musi być to wspólne przekonanie.
Teza, że w polityce zagranicznej podejmowanie decyzji większością głosów rozwiązałoby problemy stosunków międzynarodowych Unii Europejskiej, zderza się z dwoma oczywistymi czynnikami. Po pierwsze, propozycja, aby decyzje, które mają fundamentalne znaczenie dla przetrwania państwa, takie jak jego stosunki z sąsiadami, mogły być podejmowane wbrew woli tego państwa, jest nielogiczna i tylko upadłe państwo mogłoby to zaakceptować. Z drugiej strony, decyzja większości nie może zagwarantować, że Europejczycy będą mieli pomysł na siebie i swoje miejsce w świecie, a odzwierciedlałaby jedynie interes większości i wykorzystywała wagę Unii Europejskiej, aby go realizować.
Zmieniające się globalne priorytety Stanów Zjednoczonych i ich gotowość do interwencji militarnej w bezpośrednich granicach Europy zmuszają Europejczyków do bardziej realistycznego spojrzenia na to, co mogą być zmuszeni zrobić dla obrony swoich interesów. Ale aby to zrobić, muszą uwierzyć, że mają wspólne interesy, że Europa o globalnym znaczeniu leży w interesie wszystkich.
Jest oczywiste, że Rosja czy Turcja nie stanowią bezpośredniego zagrożenia dla interesów Portugalii, tak jak stosunki z Brazylią czy Afryką niewiele znaczą dla Polaków; że Morze Śródziemne i presja migracyjna na południu w różny sposób dotykają Włochów i Irlandczyków. I że istnieją rozbieżności między przekonaniem Francuzów, że w niektórych obszarach mogą konkurować ze Stanami Zjednoczonymi, a znaczeniem relacji transatlantyckich dla krajów Europy Środkowej i Wschodniej, czy też dla Portugalii.
Różnic tych nie da się przezwyciężyć poprzez narzucenie woli większości. Ani poprzez decyzję, że europejska geopolityka ma być czysto merkantylna i że w związku z tym musimy za wszelką cenę unikać napięć, które szkodzą stosunkom handlowym z poszczególnymi krajami.
Aby uzyskać otwartą strategiczną autonomię, która nie jest dyktatem większość ani nie jest w opozycji do naszych sojuszników, Europejczycy muszą uwierzyć, że żywotne interesy Cypru, Portugalii czy Niemiec da się pogodzić, a co więcej, będą lepiej chronione, jeśli Europa będzie mieć swoje własne, istotne miejsce w świecie. I miejsce to nie może zagrażać suwerenności i autonomii każdego z państw członkowskich.
Ta idea europejskiej koncepcji strategicznej ma w równym stopniu charakter polityczny, co kulturowy, demograficzny, historyczny i związany z bezpieczeństwem. W momencie, w którym Europejczycy będą przekonani i będą czuć, że zagrożenie na jednej z naszych granic stanowi ryzyko dla całej Europy, a zatem dla wszystkich nas, koncepcja ta wyłoni się i będzie powszechnie podzielna. Jeśli tak się nie stanie, Borrell czy ktokolwiek inny będzie nadal robił z siebie pajaca w Moskwie, czy gdziekolwiek, gdzie różnice interesów europejskich rządów są silniejsze niż przekonanie, że Europa ma wspólne interesy. W żaden sposób nie oznacza to, że dystansujemy się od naszych sojuszników. Wręcz przeciwnie. Ta idea wspólnoty nas wzmacnia, a nie osłabia.
Wszystko to, oczywiście, jest o wiele łatwiejsze do opisania niż do stworzenia. Ale nie ma dużo lepszych alternatyw.

Europa, w którą nikt nie wierzy

Josep Borrell skompromitował się w Moskwie. Być może wyjdzie to nam na dobre: wiemy co UE musi zmienić w swojej polityce zagranicznej.

Nun hat sich Josep Borrell in Moskau blamiert. Das war vielleicht nicht schlecht. Denn es zeigt genau, was die EU an ihrer Außenpolitik ändern muss.

Die Demütigung von Josep Borrell in Moskau sagt viel mehr über die Europäische Union als über Russland aus.
Wir wissen bereits, dass das Putin-Regime aggressiv ist, sich nicht zur Rechenschaft ziehen lässt und darauf besteht, sich in die Angelegenheiten seiner Nachbarn einzumischen, um seine schwindende wenngleich fortbestehende Macht zu demonstrieren. Wir wissen auch, dass es gefährlich ist, besonders für diejenigen, die sich in der Nähe seiner Grenzen befinden.
Doch was in Moskau passiert ist, zeigt vielmehr, was das eigentliche Problem der EU ist. Es geht nicht um Borrell. Wenn der Chef der europäischen Diplomatie und sein Team wirklich von Moskaus Tonfall überrascht waren, dann waren sie naiv, oder schlichtweg inkompetent.
Die EU kann nicht geopolitisch wirken, wenn sie kein Gefühl für ihren Platz in der Welt hat. Und dafür muss sie nicht durch Mehrheitsentscheidungen über Außenpolitik entscheiden, sondern ein gemeinsames Selbstverständnis entwickeln. Solch ein Selbstverständnis kann nicht einfach durch eine Mehrheit entschieden werden, sondern muss gefühlt und geteilt werden.
Die These, dass Mehrheitsentscheidungen in der Außenpolitik die Probleme der internationalen Beziehungen der EU lösen würden, stößt auf zwei offensichtliche Schwierigkeiten: Erstens ist der Vorschlag unlogisch, dass überlebenswichtige Entscheidungen –beispielsweise darüber, wie die Beziehungen zu anderen Staaten aussehen sollen – gegen den Willen dieses Staates getroffen werden können; nur ein gescheiterter Staat könnte einen solchen Vorschlag akzeptieren. Zweitens garantiert ein Mehrheitsbeschluss nicht, dass die Europäer eine gemeinsame Vorstellung von sich selbst und ihrem Platz in der Welt haben. Sie beweist lediglich, dass eine Mehrheit ein bestimmtes Interesse hat und bereit ist, den Einfluss der Union zu nutzen, um es zu verfolgen.
Die sich ändernden globalen Prioritäten der Vereinigten Staaten und ihre Bereitschaft, militärische Maßnahmen direkt an den Grenzen Europas zu ergreifen, zwingen die Europäer zu einer realistischeren Einschätzung dessen, was sie zur Verteidigung ihrer Interessen möglicherweise tun müssen. Aber dazu müssen sie glauben, dass sie gemeinsame Interessen haben und dass ein Europa von globalem Gewicht in dem Interesse aller ist.
Es ist offensichtlich, dass Russland oder die Türkei keine unmittelbare Bedrohung für die portugiesischen Interessen darstellen; genauso wie die Beziehungen zu Brasilien oder Afrika für die Polen wenig bedeuten. Dass das Mittelmeer und der Migrationsdruck im Süden Italiener und Iren auf unterschiedliche Weise betreffen, ist offensichtlich. Das Gleiche gilt für die Tatsache, dass es Unterschiede gibt zwischen der Art und Weise, wie die Franzosen meinen, in einigen Bereichen mit den Vereinigten Staaten konkurrieren zu können, und der Bedeutung der transatlantischen Beziehungen für die Länder Mittel- und Osteuropas oder sogar für uns in Portugal.
All das lässt sich nicht dadurch lösen, dass man Mehrheitsentscheidungen erzwingt. Auch nicht, indem man beschließt, dass die europäische Geopolitik rein kommerziell ist und dass wir daher um jeden Preis Spannungen vermeiden müssen, die vor allem den Handelsbeziehungen zu einigen Ländern schaden würden.
Um eine offene strategische Autonomie zu haben, nicht nur eine solche, die von einer Mehrheit oder in Opposition zu unseren Verbündeten diktiert wird, müssen die Europäer glauben, dass die vitalen Interessen Zyperns, Portugals oder Deutschlands miteinander vereinbar sind. Und, mehr als das: besser verteidigt werden, wenn Europa seinen eigenen relevanten Platz in der Welt hat. Und dass dieser Platz die Souveränität und Autonomie der einzelnen Mitgliedsstaaten nicht gefährdet.
Diese Idee eines "strategischen" europäischen Konzepts ist ebenso politisch wie kulturell, demografisch, historisch und sicherheitsbezogen. Wenn wir Europäer zu der Überzeugung und dem Gefühl kommen, dass eine Bedrohung an einer unserer Grenzen ein Risiko für Europa und damit ein Risiko für alle innerhalb Europas darstellt, kann dieses Konzept der strategischen Autonomie endlich aufkommen und geteilt werden. Wenn das nicht geschieht, wird sich Borrell (und jeder andere übrigens auch) in Moskau (oder sonst wo, wo die Unterschiede zwischen den Interessen der europäischen Regierungen größer sind als die Überzeugung, dass Europa gemeinsame Interessen hat), weiterhin lächerlich machen. Und nichts davon muss bedeuten, dass wir uns von unseren Verbündeten distanzieren. Ganz im Gegenteil. Diese Idee der Gemeinschaft stärkt uns eher, als dass sie uns schwächt.
Natürlich ist das alles viel einfacher zu beschreiben als zu konstruieren. Aber bessere Alternativen gibt es nicht.

Ein Europa, an das niemand glaubt

Ο Ζοζέπ Μπορέλ γελοιοποιήθηκε στη Μόσχα. Ίσως δεν ήταν τόσο κακό πράγμα, αφού δείχνει ακριβώς τι χρειάζεται να αλλάξει στην εξωτερική πολιτική της ΕΕ.

Το ταπεινωτικό ταξίδι του Ζοζέπ Μπορέλ στη Μόσχα λέει πολύ περισσότερα για την Ευρώπη από ότι για τη Ρωσία.
Ήδη γνωρίζουμε ότι το καθεστώς του Πούτιν είναι επιθετικό, διακατέχεται από ασυδοσία και ότι η μόνιμη ενασχόληση του με τις υποθέσεις των γειτόνων του είναι μια στρατηγική ανάδειξης της μειωμένης, αλλά σταθερής δύναμης του. Γνωρίζουμε επίσης ότι είναι επικίνδυνο, ειδικά για εκείνους που βρίσκονται κοντά στα σύνορά του.
Το πρόβλημα με αυτό που συνέβη στη Μόσχα δεν έχει να κάνει με τη Ρωσία, αλλά με την Ευρώπη. Ούτε έχει να κάνει με τον Μπορέλ, αν και το γεγονός ότι ο επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας και η ομάδα του έμειναν έκπληκτοι από τον τόνο της Μόσχας, οφείλεται στην αφέλεια τους. Ή την ανικανότητα τους.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν μπορεί να είναι γεωπολιτική εάν δεν έχει την αίσθηση της θέσης της στον κόσμο. Και για αυτό, δε χρειάζεται να αποφασίζει την εξωτερική πολιτική της μέσω ψηφοφορίας κατά πλειοψηφία, αλλά θα πρέπει να αναπτύξει μια κοινή αίσθηση για τον εαυτό της. Και αυτό είναι κάτι που δεν μπορεί να αποφασιστεί απλώς με μια πλειοψηφία, αλλά θα πρέπει να γίνει αντιληπτό από όλους και κοινό κτήμα.
Η θέση ότι η ψηφοφορία κατά πλειοψηφία για την εξωτερική πολιτική θα λύσει τα προβλήματα των διεθνών σχέσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης αντιμετωπίζει δύο προφανείς δυσκολίες. Πρώτον, η πρόταση ότι οι θεμελιώδεις αποφάσεις για την επιβίωση ενός κράτους, όπως οι σχέσεις με τους γείτονές του, μπορούν να ληφθούν παρά τη θέληση του είναι παράλογη και μόνο ένα αποτυχημένο κράτος θα την αποδεχόταν. Δεύτερον, η απόφαση της πλειοψηφίας δεν εγγυάται ότι οι Ευρωπαίοι θα έχουν μια κοινή αντίληψη για τον εαυτό τους και τη θέση τους στον κόσμο, απλώς αποδεικνύει ότι η πλειοψηφία έχει ένα συγκεκριμένο συμφέρον και ότι προτίθεται να χρησιμοποιήσει την επιρροή της Ένωσης για να το προωθήσει.
Οι μεταβαλλόμενες παγκόσμιες προτεραιότητες των Ηνωμένων Πολιτειών και η προθυμία τους να επέμβουν στρατιωτικά στα ίδια τα σύνορα της Ευρώπης, υποχρεώνουν τους Ευρωπαίους να είναι πιο ρεαλιστές σχετικά με το τι μπορεί να κάνουν για να υπερασπιστούν τα συμφέροντά τους. Αλλά για να γίνει αυτό πρέπει να πιστέψουν ότι έχουν κοινά συμφέροντα, ότι μια Ευρώπη με παγκόσμιο βάρος είναι προς το συμφέρον όλων.
Είναι προφανές ότι η Ρωσία ή η Τουρκία δεν αποτελούν άμεση απειλή για τα πορτογαλικά συμφέροντα, όπως ακριβώς οι σχέσεις με τη Βραζιλία ή την Αφρική ελάχιστα αφορούν τους Πολωνούς. Το ότι οι μεσογειακές και μεταναστευτικές πιέσεις στο νότο προκαλούν διαφορετικές ανησυχίες στους Ιταλούς και τους Ιρλανδούς δεν προκαλεί έκπληξη. Το ίδιο ισχύει για το γεγονός ότι υπάρχουν διαφορές στον τρόπο κατά τον οποίο οι Γάλλοι πιστεύουν ότι μπορούν να ανταγωνιστούν τις Ηνωμένες Πολιτείες σε ορισμένους τομείς και τη σημασία των διατλαντικών δεσμών για τις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, ή ακόμα και για εμάς στην Πορτογαλία.
Τίποτα από αυτά δεν επιλύεται με την επιβολή ψηφοφοριών κατά πλειοψηφία. Ούτε με την απόφαση ότι η ευρωπαϊκή γεωπολιτική είναι καθαρά εμπορική και ότι, ως εκ τούτου, πρέπει να αποφεύγονται εντάσεις με κάθε κόστος που θα έβλαπταν, πάνω απ΄ όλα, τις εμπορικές σχέσεις με ορισμένες χώρες.
Προκειμένου να έχουμε μια ανοιχτή στρατηγική αυτονομία, όχι απλώς μια αυτονομία που να ορίζεται από μια πλειοψηφία ή να είναι αντίθετη προς τους συμμάχους μας, οι Ευρωπαίοι θα πρέπει να πιστέψουμε ότι τα ζωτικά συμφέροντα της Κύπρου, της Πορτογαλίας ή της Γερμανίας είναι συμβατά και, ακόμα περισσότερο, θα προστατευτούν καλύτερα εάν η Ευρώπη έχει τη δική της σχετική θέση στον κόσμο, αλλά και ότι αυτή η θέση δε θέτει σε κίνδυνο την κυριαρχία και την αυτονομία του κάθε κράτους μέλους.
Αυτή η ιδέα μιας ευρωπαϊκής «στρατηγικής» αντίληψης είναι τόσο πολιτική όσο είναι και πολιτιστική, δημογραφική, ιστορική και σχετική με την ασφάλεια. Εάν οι Ευρωπαίοι πιστέψουμε και αισθανθούμε ότι μια απειλή σε ένα από τα σύνορα μας αποτελεί κίνδυνο για την Ευρώπη, και επομένως ένα ρίσκο για όλους, αυτή η ιδέα μπορεί επιτέλους να αναδυθεί και να τη μοιραστούμε. Εάν δε συμβεί αυτό, τότε ο Μπορέλ (ή οποιοσδήποτε άλλος) θα συνεχίσει να γελοιοποιείται στη Μόσχα ή σε όποιο άλλο μέρος οι αποκλίσεις μεταξύ των συμφερόντων των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων είναι μεγαλύτερες από την πεποίθηση ότι η Ευρώπη έχει κοινά συμφέροντα. Και τίποτα από αυτά δε σημαίνει ότι πρέπει να αποστασιοποιηθούμε από τους συμμάχους μας. Ακριβώς το αντίθετο. Αυτή η ιδέα της κοινότητας μας κάνει πιο ισχυρούς, αντί να μας αποδυναμώνει.
Όλα αυτά, φυσικά, είναι πολύ πιο εύκολο να περιγραφούν παρά να υλοποιηθούν. Αλλά δεν υπάρχουν και πολύ καλύτερες εναλλακτικές λύσεις.

Μια Ευρώπη στην οποία δεν πιστεύει κανείς

Ο Ζοζέπ Μπορέλ γελοιοποιήθηκε στη Μόσχα. Ίσως δεν ήταν τόσο κακό, αφού δείχνει ακριβώς τι χρειάζεται να αλλάξει στην εξωτερική πολιτική της ΕΕ.

Josep Borrell quedó desacreditado en Moscú. Pero puede que eso no sea tan malo, ya que demuestra exactamente lo que hay que cambiar en la política exterior de la UE

El episodio de humillación de Josep Borrell en Moscú dice mucho más de Europa que de Rusia.
Que el régimen de Putin es agresivo, se siente irresponsable y que desestabilizar el entorno es una estrategia para mostrar un poder disminuido pero subsistente, ya lo sabemos. Que es un peligro, especialmente para los que están cerca de sus fronteras, también.
El problema de lo ocurrido en Moscú no es Rusia, es Europa. Tampoco es de Borrell, aunque si el jefe de la diplomacia europea y su equipo quedaron de veras sorprendidos por el tono de Moscú, es fruto de su ingenuidad. O de su incompetencia.
La Unión Europea no puede ser geopolítica si no tiene un sentido de dónde quiere estar en el mundo. Y para eso no necesita decidir la política exterior por mayoría, sino tener una noción de sí misma. Esto no se decide por mayoría, se siente y se comparte.
La tesis de que una decisión mayoritaria en política exterior resolvería los problemas de las relaciones internacionales comunitarias choca con dos factores evidentes. En primer lugar, proponer que decisiones fundamentales para la supervivencia de un Estado, como sus relaciones con sus vecinos, puedan tomarse en contra de la voluntad de ese Estado es ilógico y sólo un Estado fallido lo aceptaría. Por otro lado, la decisión mayoritaria no garantiza que los europeos tengan una idea de sí mismos y de su lugar en el mundo, simplemente demuestra que una mayoría tiene un interés y utiliza el peso de la Unión Europea para perseguirlo.
El cambio de prioridades globales de Estados Unidos y su disposición a intervenir militarmente en las fronteras inmediatas de Europa están obligando a los europeos a ser más realistas sobre lo que pueden tener que hacer para defender sus intereses. Pero para ello necesitan creer que tienen intereses comunes, que una Europa con peso mundial redunda en el interés de todos.
Es obvio que Rusia o Turquía no representan una amenaza inmediata para los intereses portugueses, del mismo modo que las relaciones con Brasil o África significan poco para los polacos; que el Mediterráneo y las presiones migratorias hacia el sur preocupan a los italianos o a los irlandeses de manera diferente. Y que hay divergencias entre la competencia que los franceses sienten que pueden tener con Estados Unidos en algunos espacios y la importancia de la relación transatlántica para los países de Europa Central y Oriental, o para nosotros, de nuevo.
Nada de esto puede resolverse imponiendo voluntades mayoritarias. Tampoco decidiendo que la geopolítica europea es puramente comercial y que, por tanto, hay que evitar a toda costa tensiones que perjudiquen las relaciones comerciales (sobre todo) de algunos.
Para disponer de una autonomía estratégica abierta, y no solo de esa que dicta una mayoría o se opone a nuestros aliados, los europeos deben creer que los intereses vitales de Chipre, Portugal o Alemania son compatibles. Que, además, se defienden mejor si Europa tiene su propio lugar relevante en el mundo. Y que este lugar no pone en peligro la soberanía y la autonomía de cada uno de los Estados miembros.
Esta idea de un concepto estratégico europeo es tanto política como cultural, demográfica, histórica y de seguridad. Si los europeos creen y sienten que una amenaza en una de nuestras fronteras es un riesgo para Europa y, por tanto, para todos, este concepto surge y se comparte. Si esto no ocurre, Borrell o cualquier otro seguirá haciendo el ridículo en Moscú o en cualquier otro lugar donde las diferencias entre los intereses de los gobiernos europeos sean mayores que la convicción de que Europa tiene intereses comunes. Nada de esto tiene que implicar que nos distanciemos de nuestros aliados. Todo lo contrario. Esta idea de comunidad nos fortalece, no nos debilita.
Todo esto, por supuesto, es mucho más fácil de describir que de construir. Pero no hay alternativas mucho mejores.

La Europa en la que nadie cree

Josep Borrell quedó desacreditado en Moscú, pero eso puede ser una muestra de lo que hay que cambiar en la política exterior de la UE

A Europe That No One Believes In

Josep Borrell disgraced himself in Moscow. Perhaps that's not such a bad thing: it shows exactly what needs to change when it comes to EU foreign policy

Henrique Burnay